ارتباط شاخص‌های پوشش گیاهی و ژئومورفیک با مقادیر فرسایش و رسوب در حوضه آبریز کوزه‌توپراقی

Abstract

فرسایش خاک یک فرایند ژئومورفیک غالب است که امنیت غذایی را در بخش‌های وسیعی از کره زمین را تهدید می‌کند. ویژگی‌های ژئومورفیک حوضه در هیدرولوژی، فرسایش خاک و تولید رسوب نقش مهمی دارد و می‌تواند شاخصی از وضعیت فرسایش و رسوبگذاری حوضه باشد. بنابراین هدف از این پژوهش ارتباط شاخص‌های پوشش گیاهی و ژئومورفیک با مقادیر فرسایش و رسوب در حوضه آبریز کوزه‌توپراقی است که با بهره‌گیری از قابلیت‌های سیستم اطلاعات جغرافیایی جهت استخراج خصوصیات ژئومورفیک حوضه انجام شد. بدین منظور مقادیر فرسایش و رسوب با استفاده از مدل پسیاک اصلاح شده (MPSIAC)، محاسبه شد. هم‌چنین به‌منظور استخراج خصوصیات فیزیوگرافی و ژئومورفیک (شامل: رطوبت توپوگرافی TWI، قدرت جریان SPI، شیب SLOPE، انحناء دامنه، انحناء پروفیل و انحناء پلان) زیرحوضه‌ها، از مدل رقومی ارتفاع با دقت مکانی 30 متر و نیز سایر لایه‌های مورد استفاده در مدل MPSIAC شامل نقشه‌های توپوگرافی 1:25000، زمین‌شناسی 1:100000 و نیز نقشه‌های موضوعی: خاکشناسی، پوشش گیاهی و تصاویر ماهواره‌ای، آمار ایستگاه‌های هواشناسی، باران‌سنجی مناطق مجاور حوضه آبریز استفاده شد. نتایج نشان داد که که ارتباط میان مقادیر فرسایش و رسوب در زیرحوضه‌های مورد مطالعه معنی‌دار است. علاوه براین، مقدار فرسایس و رسوب با مقادیر شیب نیز دارای رابطه‌ی معکوس و معنی‌دار هستند. هم‌چنین میان شیب و نیز شاخص قدرت آبراهه رابطه‌ی مثبت و معنی‌دار از نظر آماری وجود دارد. شاخص‌های مرتبط با انحناء دارای تغییرات اندکی در منطقه مورد مطالعه هستند. اما به‌دلیل توپوگرافی متنوع منطقه، مقادیر شیب دارای تغییرات قابل توجهی در میان زیرحوزه‌ها است.

Keywords

• شاخص پوشش گیاهی
• شاخص‌های ژئومورفیک
• رطوبت توپوگرافی (twi)
• قدرت جریان (spi)
• تولید رسوب
• کوزه‌توپراقی
• شمال‌غرب ایران