Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi (Jun 2025)
ALEVİ-SÜNNİ EVLİLİK GERÇEKLEŞTİREN ÇİFTLERİN EVLİLİK ÖNCESİ VE SONRASI YAŞADIKLARI PROBLEMLER ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR ARAŞTIRMA
Abstract
Bu çalışmada Alevi-Sünni evliliklerinin, Alevi ve Sünni grupları arasındaki sosyal ilişkileri nasıl etkilediği, evlilikle kurulan akrabalık bağlarının mevcut önyargı, kalıp yargı ve ötekileştirme eğilimlerini ortadan kaldırıp kaldırmadığı, evlilik süreci öncesinde, sırasında ve sonrasında yaşananların neler olduğu katılımcıların perspektifinden ele alınmaktadır. Çalışma dini ve örfi farklılıklar sebebi ile ayrışan Alevi ve Sünni topluluklarında aile içi dinamiklerin nasıl şekillendiği, çiftlerin yaşadığı stres faktörü, aralarındaki iletişim, uyum ve uyumsuzluk süreçleri bu bağlamda yapılan evliliklerin bireysel ve toplumsal etkisini ortaya koymayı hedeflemektedir. Alevi ve Sünni bireylerin aile kurma ve eş seçiminde karşılaştıkları sorunların tespit edilmesi ve çözüm önerileri sunulması, Alevi ve Sünni geleneğine bağlı bireylerin evliliklerine toplumun bakış açısının nasıl olduğunun tespit edilmesi ve sosyolojik düzlemde tartışılması, Alevi ve Sünni İslam geleneğine bağlı bireylerin evlilik kurumuna ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi, çalışmanın ana amaçlarındandır. Çalışmada nitel araştırma yöntemine ait yarı yapılandırılmış mülakat tekniği kullanılmıştır. Araştırma evrenini temsil eden örneklem grubuna amaçlı ve kartopu örnekleme teknikleri ile ulaşılmıştır. Anahtar kişiden destek alınmıştır. Çalışma kapsamında Alevi-Sünni evlilik gerçekleştirmiş 14 aile ile Nisan- Haziran 2024 aylarında derinlemesine mülakat gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların 11’i kadınlardan, 3’ü erkeklerden meydana gelmektedir. Çalışma kapsamında 1 Alevi Dedesi ile de Alevi-Sünni evlilik üzerine görüşme gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler sırasında katılımcıların izni doğrultusunda, ses kayıt cihazından yararlanılmıştır. Mülakatların yapıldığı iller Amasya’nın Merzifon ilçesi ve İstanbul ile sınırlandırılmıştır ancak bu bölgeler arasında bir karşılaştırma yapılmamıştır. Çalışmanın sonucunda Alevi-Sünni evlilik gerçekleştiren bireylerin Alevi-Sünni dini inanç ve değerlere sıkı sıkıya bağlı olmadıkları, eş seçiminde dini-mezhepsel farklılıkları kıstas olarak ele almadıkları, ailelerinin ise evlilik sürecinde olumsuz tepkiler verdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Ailelerinin evlilik sürecinde karşı çıkış gerekçelerinin ise Alevilerin çocuklarının Alevi kültürden uzaklaşacağı, Sünnilerin ise çocuklarının dinden uzaklaşacağı endişesinden kaynaklandığı tespit edilmiştir. Evlilik sürecinde gerçekleşen ritüellerin erkeğin dini anlayışı üzerinden yapıldığı tespit edilmiş, evlilik sürecinde kadınların erkeğin dini anlayışına göre hareket etmesi beklenmiştir.
Keywords
