History Studies (Oct 2023)
TÜRKİYE CUMHURİYETİ İLE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ İLİŞKİLERİNDE KRİZ: PANTURANİZM
Abstract
Bu çalışmada ABD’nin Panturanizm’e bakışı ele alınmaktadır. Osmanlı Devleti’nin son yıllarında dünyadaki Pan hareketlerinin bir yansıması olarak ortaya atılan Panturanizm-Turancılık, Osmanlı Devleti nezdinde kabul görmüştür. Turan ırkının bir araya getirilmesini amaçlayan Panturanizm, İngiltere tarafından Milli Mücadele karşıtlığı için propaganda malzemesi yapılmıştır. ABD’de Türk karşıtlığı üzerinden şekillenen Panturanizm, Ermeni ve Yunan lobilerinin etkisi ile kamuoyunda geniş yer tutmuştur. Milli Mücadele’nin hemen başında Amerikan kamuoyunda Mustafa Kemal Paşa’nın bu olgu üzerinden hareket ettiği iddiaları, Milli Mücadele’ye karşı propaganda faaliyetlerinin ne kadar etkili olduğunu göstermektedir. Milli Mücadele’nin askeri alanın yanı sıra propagandalara karşı da mücadelesinin bir örneği de Panturanizm hakkında yaşananlardır. Cumhuriyetin ilanının hemen başına kadar varlığını koruyan Panturanizm algısı, yeni devletin bu fikirde olmadığı yönünde açıklamaları ile Amerikan kamuoyunda bu konuda yayınlar nedeniyle gündemden düşmüştür. Çalışmada tarih sınırlandırılmasına gidilerek, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarına kadar olan kısım ele alınmaktadır. Panturanizm’in Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti aleyhinde nasıl bir propaganda malzemesi olarak kullanıldığı, iki ülke ilişkilerine nasıl etki ettiği ve Mustafa Kemal Paşa’nın bu propagandaya karşı nasıl mücadele ettiği sorularına arşiv kaynakları ve birinci el kaynaklar başta olmak üzere araştırma eserlerinden elde edilen bilgi ve bulgularla cevap verilmektedir. Bir propaganda malzemesi olarak kullanılan ve Amerikan kamuoyunda yer alan Panturanizm’in ülkedeki Türk aleyhtarlığını güçlendiren unsurlardan birisi olduğu bu durumun da iki ülke ilişkilerinde olumsuz bir etkiye neden olduğu savunulmaktadır.
Keywords
