بررسی ارتباط استرس شغلی با عوامل خطر قلبی- عروقی در کارکنان شرکت پتروشیمی ارومیه

Abstract

خلاصه مقدمه: استرس‌های شغلی یکی از ویژگی‌های رایج زندگی مدرن می‌باشد که رو به افزایش است. استرس شغلی تأثیرات بهداشتی مضری بر سیستم قلبی- عروقی دارد. این مطالعه، اولین مطالعه‌ای است که در ایران با استفاده از مدل استاندارد جهانی «ناهماهنگی تلاش- پاداش» به سنجش استرس شغلی و پیامدهای آن بر روی عوامل خطر قلبی- عروقی پرداخت. رابطه‌ی بین استرس شغلی با عوامل خطر قلبی- عروقی شامل فشار خون بالا، سیگاری بودن، دیابت، بیش وزنی، هایپر کلسترومی، سطوح بالای لیپوپروتئین با دانسیته‌ی پایین و سطوح پایین لیپوپروتئین با دانسیته‌ی بالا و تری‌گلیسرید بالا در این مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفت. روش‌ها: این مطالعه‌ی مقطعی در بین نمونه‌ای تصادفی شامل 109 نفر از پرسنل شاغل در پتروشیمی ارومیه اجرا شد. پرسش‌نامه‌ی مورد استفاده شامل اطلاعات زمینه‌ای، وضعیت مصرف سیگار، استرس شغلی و تأثیر پذیری منفی بود. برای اندازه گیری استرس شغلی از اخیرترین مدل سنجش استرس شغلی به نام «ناهماهنگی بین تلاش- پاداش» با دو مؤلفه‌ی ناهماهنگی بین تلاش- پاداش و تعهد کاری بالا استفاده گردید. بعد از تكمیل پرسش‌نامه‌ها در محل توسط شرکت کنندگان، نمونه‌ی خون از آنان گرفته شد تا عوامل خطر بیولوژیک تعیین شود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از رگرسیون لجستیک چندگانه استفاده شد. یافته‌ها: شیوع کلی ناهماهنگی بین تلاش- پاداش و نیز تعهد کاری بالا، به عنوان دو مؤلفه‌ی استرس شغلی به ترتیب برابر با 1/54 و 6/26 درصد بود. رابطه‌ی معنی‌داری بین ناهماهنگی بین تلاش- پاداش و سن (05/0 = P)، تعداد فرزندان (024/0 = P) و نیز سطح تحصیلات (005/0 = P) وجود داشت. خطر اضافی برای افراد دارای استرس بر اساس مؤلفه‌ی ناهماهنگی بین تلاش و پاداش برای ابتلا به فشار خون بالا 43 درصد، سیگاری بودن 14 درصد، ابتلا به دیابت 55 درصد، ابتلا به تری‌گلیسرید بالا 106 درصد، ابتلا به كلسترول بالا 21 درصد، LDL بالا 41 درصد و HDLپایین 191 درصد بود. تعیین سطوح استرس بر اساس سطوح مؤلفه‌ی تعهد كاری، كه در آن تعهد كاری كم به عنوان گروه مقایسه با تعهد کاری متوسط و تعهد کاری بالا مقایسه گردید، برآورد كننده‌ی یك الگوی افزایشی برای خطر ابتلا به فشار خون بالا، بیش وزنی‌، دیابت و تری‌گلیسیرید بالا بود. روابط به دست آمده از نظر آماری معنی‌دار نبود. نتیجه‌گیری: این مطالعه نشان داد که با افزایش استرس، خطر ابتلا به برخی عوامل خطر قلبی- عروقی افزایش می‌یابد اما این شواهد از نظر آماری معنی‌دار نبود. لذا توصیه می‌شود که در یک مطالعه‌ی هم‌گروهی آینده‌نگر، اثر استرس بر روی عوامل خطر قلبی- عروقی بررسی شود. واژگان کلیدی: استرس شغلی، عوامل خطر قلبی- عروقی، ناهماهنگی بین تلاش- پاداش، تعهد کاری، پتروشیمی.