غالب (Jun 2023)
روی‌کرد امام ابوحنیفه در قبال اعتدال و میانهروی
Abstract
بحث اعتدال و میانهروی، یکی از اساسی‌ترین مفاهیم رایج و مورد‌نیاز جوامع بشری است. گروه‌ها و مکتب‌های مختلفی در این زمینه بحث و رویه‌های ویژۀ خود را اتخاذ کرده‌اند؛ به‌تعبیر عده‌یی در میان مذاهب چهارگانۀ اهل سنّت، مذهب حنفی، معتدل‌ترین مذهب به‌شمار می‌رود؛ اما عملاً این فرض با روی‌کرد فعلی احناف، چندان انطباق ندارد. حال مسألۀ اساسی این است که شخص امام ابوحنیفه چه روی‌کردی در قبال اعتدال و میانهروی داشته است، آیا می‌توان اعتدال و میانهروی را از لابه‌لای اندیشه‌های وی فرا چنگ آورد و به این نتیجه رسید که روی‌کرد ایشان اعتدال و میانهروی بوده و اکنون پیروان مذهب حنفی از این مسیر منحرف شده اند؟ بنابراین، این پژوهش در پی یافتن پاسخ به این پرسش بوده‌است که: امام در قبال اعتدال و میانهروی چه روی‌کردی داشته است؟ با استفاده از روش نظری، داده‌های کتاب‌خانه‌یی تحلیل و توصیف شده است. درنهایت، این نتیجه به دست آمده است که: امام ابوحنیفه چه در قبال مسائل سیاسی و چه در برابر موضوعات فقهی، در همۀ زمینه‌ها اعتدال و میانهروی را پیشۀ خود کرده بود. نمونه‌ها در باب سیاست مسألۀ تجلّی سیادت و سروری دولت در امام مسلمانان و در باب قواعد فقهی، مسائل آسان‌گیری در عبادات و معاملات، رعایت حال فقیر و ضعیف در زکات و صدقات و غیره، صحیح‌دانستن تصرفات انسان تا حد امکان، رعایت حُرمت و کرامت انسانی و... از مواردی‌اند که بیان‌گر اعتدال و میانهروی امام ابوحنیفه را نشان می‌دهند.
Keywords
