برآورد فراوانی توأم بیشینه دبی لحظه‌ای–بار معلق رسوب حوضه آبریز زرینه‌رود با استفاده از تحلیل دوبعدی

Abstract

پدیده­های فرسایش، انتقال رسوب و برآورد بار رسوب در رودخانه­ها با توجه به خسارات ناشی از آن یکی از مهم­ترین و پیچیده­ترین موضوعات مهندسی رودخانه است. مدل­سازی و تحلیل دقیق این پارامتر با توجه به میزان اهمیت آن در تعیین عمر مفید سازه­های آبی و شبکه­های آبیاری و زهکشی می­تواند بسیار مفید واقع شود. در این مطالعه تحلیل فراوانی بار معلق رسوب لحظه­ای حوضه آبریز زرینه­رود واقع در جنوب شرقی دریاچه ارومیه با در نظر گرفتن بیشینه دبی لحظه­ای در محل ایستگاه هیدرومتری چالخماز در دوره آماری 95-1371 با استفاده از توابع مفصل مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور در ابتدا همبستگی داده­های مذکور با استفاده از آماره همبستگی کندال تائو مورد بررسی قرار گرفته و همبستگی 75/0 بین داده­ها محاسبه شد. با برازش 65 تابع توزیع مختلف به سری‌‌های یاد شده، توزیع ویبول برای مقادیر بار معلق رسوب و توزیع پاریتو تعمیم­یافته برای مقادیر بیشینه دبی لحظه­ای بر اساس معیارهای ارزیابی به‌عنوان توزیع­های حاشیه‌‌ای مناسب انتخاب شد. نتایج بررسی دقت و کارایی توابع مفصل در مقایسه با مفصل تجربی با استفاده از آماره­های جذر میانگین مربعات خطا، نش–ساتکلیف، بایاس و آکائیکه مورد بررسی قرار گرفته و مفصل گالامبوس از بین مفصل­های کاندید، به‌عنوان مفصل برتر انتخاب شد. دوره بازگشت شرطی و توأم بار معلق رسوب مبتنی بر مفصل با احتمالات 10 تا 90 درصد ارائه شد. با مقایسه تحلیل دومتغیره و دوره بازگشت آن با حالت تک متغیره، نتایج نشان داد که برآورد بار معلق رسوب مبتنی بر مفصل به مقادیر بار معلق رسوب ایستگاه چالخماز نزدیک­تر بوده و دقت بالاتری دارد. هم­چنین نتایج نشان داد که در حالت تک متغیره، برآورد بار معلق رسوب در ایستگاه چالخماز کمتر از مقدار واقعی آن در دوره بازگشت دوساله است. با توجه به نتایج حاصله می­توان از منحنی­های دوره بازگشت تولید شده به‌عنوان منحنی­های تیپ برای مدیریت و تخصیص منابع آب در حوضه استفاده کرد.

Keywords

• تابع مفصل
• توزیع حاشیه‌‌ای
• چالخماز
• دریاچه ارومیه
• گالامبوس