تأثیر پساب آب‌شیرین‌کن بر برخی از خصوصیات رویشی نهال‌های حرا (Avicennia marina Forssk. Vierh)

Abstract

جنگل‌های مانگرو از بوم‌سازگان‌های شکننده‌ای است که به دخالت‌های انسانی بسیار حساس است. در این تحقیق برای نخستین بار، تأثیر پساب آب‌شیرین‌کن بر خصوصیات رویشی و درجۀ شادابی نهال‌های حرا بررسی شد. پس از جمع‌آوری بذرها از درختان مادری سالم و کشت آنها در شهریور 1399، بذرها با تیمارهای آبی با غلظت 0، 1، 2، 3، 5، 10 و 20 درصد پساب آب‌شیرین‌کن دو بار در روز آبیاری شدند. پس از شش ماه، خصوصیات رویشی در تیمارهای مختلف اندازه‌گیری و با استفاده از آنالیز واریانس یکطرفه مقایسه شد. درجۀ شادابی نهال‌ها نیز با آنالیز کروسکال- والیس مقایسه شد. براساس نتایج، رویش قطری (40/3 میلی‌متر)، رویش ارتفاعی (10/50 سانتی‌متر)، طول ریشه (58/33 سانتی‌متر) و سطح برگ (67/21 سانتی‌متر مربع) در تیمار شاهد بیشترین مقدار را داشت. همچنین تعداد برگ و درجۀ شادابی در تیمارهای مختلف، اختلاف معنی‌داری داشت. شایان ذکر است که شوری خاک در تیمار شاهد و پساب 20 درصد به‌ترتیب با مقادیر 24 و 41/30 میلی‌زیمنس بر سانتی‌متر کمترین و بیشترین مقدار را داشت (05/0>P). نتایج نشان داد که پساب آب‌شیرین‌کن تأثیر منفی بر خصوصیات رویشی نهال‌های حرا دارد و افزایش غلظت، بر شدت تأثیرات منفی آن می‌افزاید. در مجموع نتایج، حد بحرانی تأثیر پساب بر خصوصیات رویشی نهال‌های حرا را می‌توان از غلظت 10 درصد گزارش کرد. بنابراین توصیه می‌شود برنامه‌های مدیریتی صحیحی در استفاده از آب‌شیرین‌کن و همچنین دفع پساب آن انجام گیرد تا آسیب به جنگل‌های مانگرو به کمترین حد برسد.

Keywords

• جنگل مانگرو
• درجۀ شادابی
• رویش ارتفاعی
• قطر یقه