کاربردشناسی هنجاری برندم در مقام آشکارسازی زمینۀ عقلانیت اجتماعی

Abstract

کاربردشناسی هنجاری برندم در جهت تکمیل و رفع ایرادات نظریه‌های معناشناختی پیشین، معناداری زبان را بر حسب کارکرد آن در رویه‌های‌ عمل اجتماعی توضیح می‌دهد؛ با این فرض که آن دسته رویه‌های ‌عمل اجتماعی که صلاحیت زبانی‌شدن را می‌یابند، هنجارهایی را شکل می‌دهند که معنای عبارات زبانی را تعیین می‌کنند. حال این رویه‌های ‌عمل کدامند و طی چه سازوکاری محتوای هنجاری زبان را شکل می‌دهند و ملاحظات ما باید دربردارندۀ چه بینش‌هایی باشد تا بتواند آنها را صورت‌بندی کند، موضوعی است که برندم در آشکارساختن‌شان می‌کوشد. این هدف اولیه در راستای هدف عالی‌تر آشکارساختن زمینه و سازوکار عقلانیتی است که در رویه‌های ‌عمل اجتماعی ریشه دارد. دانش نظری که از این طریق صورت‌بندی می‌شود، عرصۀ تأمل فراتر را می‌گشاید. زمانی که درمی‌یابیم معنای زبانی در کاربست اجتماعی، محصولی از روابط استنتاجی است، ماهیت پویا و وابسته به زمینۀ ارتباط و مراودۀ اجتماعی زبان آشکار می‌شود. این جستار در گام نخست، در صدد بیان مبانی و نحوۀ بسط این نوع کاربردشناسی در پیوند با استنتاج‌گرایی است و در گام بعد، ارزیابی منتقدانۀ آن را در نظر دارد. پرسش اصلی این است که برندم بر اساس کدامین مبادی و ساختار توضیح، عقلانیت ارتباطی ما را به نحوۀ کنش اجتماعی و سازۀ درونی آن مبتنی می‌داند. آیا این تمام عقلانیتی است که ما داریم و اگر چنین است، در حالی که او آشکارا هر نوع مرجع استعلایی را انکار می‌کند، آیا نقد و تصحیح آن، فراتر از زمینه، ممکن است.

Keywords

• کاربردشناسی هنجاری
• استنتاج‌گرایی
• رویه‌های عمل اجتماعی
• هنجار
• بازی ارائه و درخواست ادله
• نظامِ تعهد و استحقاق