Адам и Ева, единосъщите – модел и мит на първата библейска двойка в българския междувоенен роман

Abstract

Adam and Eve, consubstantial: Model and myth of the first Biblical couple in Bulgarian interwar novel The article examines the first biblical couple as a tool for comparative analysis of the mod­ernist tendencies of Bulgarian novel in the period between the two World Wars. The research focuses on works by Chavdar Mutafov, Anna Kamenova, and Dimitar Dimov, along with examples taken from French and Romanian literary pieces as representatives of the wider, European history of ideas. In the image of Creation, but also the image of the original sin, Adam and Eve are of interest because of their unity, which eventually becomes the basis of the Christian family after they leave the Garden of Eden. The borders of the model given in the Bible are breached with the introduction of a new reading – the figures of Creation can now also be seen as figures of salvation. The knowledge gained by the existing studies of myth in European literature thus becomes the foundation for a revision of the hitherto selective interpretation of works by the Bulgarian novelists. The point of intersection between the dif­ferent approaches towards the first couple is their arduous integration into the surrounding world, and adaptation to the passage of time. Another prominent feature is the discussion about the possible development of the model; the newly introduced definition of salvation that comes after Creation and the fall of man. Adam i Ewa współistotni – model i mit pierwszej biblijnej pary w bułgarskiej powieści międzywojennej Tematem artykułu jest pierwsza biblijna para ludzi, rozumiana jako wiodący motyw analizy porównawczej modernistycznych tendencji w bułgarskiej powieści okresu międzywojennego. Jako przykład posłużyły prace Czawdara Mutafowa, Anny Kamenowej i Dimityra Dimowa, a także francuskie i rumuńskie utwory literackie, służące osadzeniu wywodu w szerszym kontekście europejskiej historii idei. Zarówno w obrazie Stworzenia, jak i w obrazie grze­chu pierworodnego, postacie Adama i Ewy są interesujące ze względu na ich jedność, która ostatecznie staje się podstawą chrześcijańskiej rodziny po opuszczeniu przez nich rajskiego ogrodu. Granice modelu podanego w Biblii zostają naruszone przez wprowadzenie nowego odczytania – figury Stworzenia mogą być również odczytywane jako figury zbawienia. Wiedza zdobyta dzięki dotychczasowym studiom nad mitem w literaturze europejskiej staje się pod­stawą do rewizji selektywnej interpretacji bułgarskich powieściopisarzy. Punktem wspólnym dla różnych podejść w badaniu pierwszej pary ludzi jest ich trudna integracja z otaczającym światem i próba pogodzenia się z upływem czasu. Inną istotną cechą jest dyskusja na temat rozwoju tego modelu: nowo wprowadzona definicja zbawienia, które przychodzi po Stworzeniu i upadku człowieka.

Keywords

• biblical myth
• interwar period in Bulgaria
• Adam and Eve
• modern novel