Poradnik Językowy (Nov 2024)
Termin substytucja w ujęciu fonodydaktycznym i logopedycznym. Analiza porównawcza
Abstract
Celem artykułu było przyjrzenie się terminowi substytucja. Interesujące wydało się skoncentrowanie na sposobach jego definiowania lub stosowania w kontekście błędów wymowy popełnianych przez cudzoziemców, szczególnie w dwóch różnych dyscyplinach naukowych – glottodydaktyce polonistycznej (ściślej: fonodydaktyce) i logopedii – choć niekoniecznie w tym samym znaczeniu, mimo odniesienia do tego samego lub podobnego obiektu badania. Analizę rozpoczął przegląd definicji ze słowników ogólnych i specjalistycznych wraz ze sformułowaniem konceptu/-ów. Następnie badanie podporządkowane zostało podejściu socjoterminologicznemu, uwzględniającemu kontekstową aktualizację znaczeń, obserwowaną polisemię i synonimię (potencjał negocjacyjny – jak się zdaje – determinujący aktualnie rozwój obu nauk), a także socjo-kognitywnemu, sprawdzającemu popularność stosowania terminu i sposoby jego rozumienia w określonym kontekście. Zarówno termin ogólny, jak i te precyzowane przydawkami (np. fonetyczna, fonologiczna) zostały opisane i zegzemplifikowane dzięki bazie tekstów z obu dyscyplin, by ukazać podobieństwa oraz rozbieżności wynikające z przyjętych perspektyw czy innych celów naukowo-badawczych lub praktycznych ich reprezentantów. Przeprowadzona analiza pozwoliła zaobserwować proces determinologizacji, a także współwystępowanie w obu dyscyplinach kilku niejednakowych pojęć nazywanych tymi samymi terminami. Badanie wpisuje się w nurt deskryptywistyczny, jednakże aspiruje do bycia głosem w dyskusji na temat precyzyjnego formułowania opisów, szczególnie w dyscyplinach, które dzielą zainteresowania z innymi naukami.
