تحلیل جای‌گاه رفتار اخلاقی در آثار داستانی یعقوب یاد علی با تکیه بر آموزه‌های ژاک لکان

Abstract

ژاک لکان از اندیش‌مندانی بوده که مقولۀ اخلاق را بر‌اساس آموزه‌های روان‌کاوانه بازخوانی نموده است. وی پای­بندی به‌ دال میل را معیاری برای رفتار اخلاقی به‌شمار آورده است. در این پژوهش کوشیده‌ایم جای‌گاه کُنش‌های شخصیت‌های آثار داستانی یعقوب یادعلی را با‌توجه به ‌آموزه‌های روان‌کاوانۀ ژاک لکان بسنجیم و ارزیابی کنیم. بر این اساس، تبیین نسبت جای‌گاه میل به ‌مثابۀ امری روانی با اخلاق امری ضروری است. از اهداف نویسنده‌گان در این پژوهش، تبیین تمایز میلِ سوژه و دیگری به ‌مثابۀ دوگانه‌یی وحدت‌ناپذیر است. در این راستا، به این پرسش پاسخ داده شده است که بر مبنای آموزه‌های روان‌کاوانۀ لکان، کدام یک از شخصیت‌های داستانی یادعلی کنشی اخلاقی و کدام یک، کنشی غیر‌اخلاقی داشته‌اند؟ این پژوهش به روش تحلیل کیفی با تکیه بر آموزه‌های لکان و مجموعه آثار داستانی یعقوب یادعلی به‌انجام رسیده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند که: استقرار مکانیسم سرکوب میل، سبب مواجهۀ سوژه با پدیدۀ خسران یا کسرشده‌گی می‌شود. سوژۀ دال میل دیگری را به‌ مثابۀ دال میل خود شناسایی می‌کند و آن‌ را برآورده می‌سازد. از نظر لکان، رفتار اخلاقی زمانی ممکن می‌شود که سوژه به ‌دال میل حقیقی خود همیشه وفادار بماند. به‌تبع این امر، سوژۀ اخلاقی نیز نزد لکان کسی است که در مواجهه با قانون به‌ مثابۀ دال میل دیگری بزرگ هم‌واره به ‌میانجی دال ژوئیسانس، از آن تخطی نماید.

Keywords

• ژاک لکان
• یعقوب یادعلی
• نقد روان‌کاوانه
• سوژۀ اخلاقی
• ژوئیسانس