تولید گیاهان زراعی (Dec 2015)
تأثیر زمان غرقاب و کاربرد علف‌کش بر کارایی تیوبنکارب در شالیزار
Abstract
اختلالات رشدی و کاهش عملکرد در برخی مناطق کشت نشایی برنج که در شرایط غیر غرقاب با علف‌کش تیوبنکارب، تیمار شده‌اند، گزارش شده است، امّا اطلاعات بیشتری در این خصوص در دست نیست. این آزمایش به منظور بررسی تأثیر زمان مصرف علف‌کش و زمان غرقاب بر واکنش برنج و علف‌های هرز به دز تیوبنکارب اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل خُردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل ترکیب فاکتوریل زمان مصرف علف‌کش (قبل و بعد از نشاکاری) و زمان غرقاب مزرعه نسبت به زمان مصرف علف‌کش (قبل و بعد از مصرف علف‌کش) به‌عنوان عامل اصلی و غلظت‌های علف‌کش تیوبنکارب (صفر، 1، 5/1، 3، 5/4 و6 کیلوگرم ماده مؤ‌ثره در هکتار) به‌عنوان عامل فرعی بود. نتایج نشان داد که کارایی تیوبنکارب در کنترل سوروف و جگن‌ها تا 4-هفته پس از نشاکاری مشابه و در 6-هفته پس از نشاکاری تیوبنکارب دارای کارایی بهتری در کنترل سوروف بود. صرف‌نظر از زمان مصرف علف‌کش، در شرایط "غیرغرقاب" دز مورد نیاز به منظور 50 و 90 درصد بازدارندگی زیست‌توده سوروف و جگن نسبت به شرایط "غرقاب" کمتر بود، امّا در این شرایط عملکرد انتخابی علف‌کش بر روی برنج کاهش پیدا کرد. در خاک باتلاقی محل اجرای آزمایش تیوبنکارب سبب مرگ‌و‌میر گیاهچه‌های برنج شد. تیوبنکارب در صورت کاربرد قبل و پس از غرقاب به‌ترتیب 12 و 4 درصد و در صورت کاربرد قبل و پس از نشاکاری، به‌ترتیب 9 و 5 درصد مرگ‌و‌میر گیاهچه‌های برنج در بالاترین دز مورد بررسی در این آزمایش را سبب شد. با افزایش دز تیوبنکارب تا 50 درصد بیشتر از دز توصیه شده (3 kg.ai.ha-1)، سطح برگ برنج افزایش و در دز بالاتر علی‌رغم کنترل بهتر علف‌های هرز، سطح برگ کاهش پیدا کرد که بیانگر اثرات گیاه‌سوزی تیوبنکارب است. بطور‌کلی با کاربرد تیوبنکارب پس از غرقاب، برنج به ترتیب دارای 25 و 15 درصد سطح برگ و پنجه بیشتری نسبت به مصرف علف‌کش قبل از غرقاب بود. واکنش ارتفاع برنج به دز تیوبنکارب مشابه سطح برگ بود و با کاربرد علف‌کش قبل از غرقاب، ارتفاع دارای کاهش بیشتری بود. خوشه بارور و نابارور نیز تحت تأثیر دز علف‌کش و زمان غرقاب قرار گرفتند و در صورت کاربرد علف‌کش پس از غرقاب خوشه بارور بیشتر و مصرف تیوبنکارب قبل از غرقاب خوشه نابارور بیشتری تولید شد. روند تغییرات عملکرد شلتوک، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت برنج با مدل سه پارامتره گاوسی قابل بیان بود (%84 ≤R2). با افزایش دز علف‌کش مقادیر این صفات افزایش و سپس دارای روند کاهشی بودند که کاهش زودهنگام این صفات در دزهای پایین‌تری از تیوبنکارب در صورت کاربرد قبل از غرقاب مشاهده شد. بطور کلی، مطابق نتایج این تحقیق به منظور کنترل علف‌های هرز در خاک‌های شالیزاری باتلاقی در صورت مواجهه با محدودیت غرقاب قبل از کاربرد علف‌کش، علف‌کش تیوبنکارب قابل توصیه نبوده و این علف‌کش علی‌رغم کنترل بهتر علف‌های هرز در شرایط غیرغرقاب، سبب ایجاد اختلالات رشدی دیرهنگام و کاهش عملکرد دانه می‌شود. مصرف تکراری تیوبنکارب در سا‌ل‌های متوالی سبب تشدید گیاه‌سوزی تیوبنکارب گردید.
