Bulletin of the Mineral Research and Exploration (Jan 2006)
PREKAMBRİYEN YAŞLI NECD FAY SİSTEMİNİN YENİDEN ETKİNLEŞMESİ VE SUUDİ ARABİSTAN PETROL BÖLGESİNDEKİ ÖNEMİ
Abstract
Orta Suudi Arabistan'ın Landsat, Radar görüntüleri, topografya haritaları ve sismik veriler kullanılarak yapısal yorumu yapılmıştır. Eldeki jeoloji haritaları bu çalışmaya somut kanıtlar saglar. Bölgede kuzeybatıya egimli haritalanan güçlü bir çizgiselligin yeniden etkinleşmiş olan Necd Fay Sistemi ile baglantılı oldugu yorumu yapılmıştır. Uzunlamasına tepeler, düz gidişli dereler, vadi ve sırtlar boyunca ötelenme ile çek-ayır havzaların varlıgı sol yönlü Necd dogrultu atımlı hareketinin yeniden etkinleştigini gösteren açık kanıtlardır. Jeoloji haritası Suudi Arabistan'da Güney Gavar'dan An Nufud Havzasına kadar uzanan bölgede KB gidişli bölgesel bir çizgisellik boyunca çökel örtüsü üzerinde kuzeybatıya dogru bir çekilmeyi yansıtan kanıtlar gösterir. Suudi Arabistan'da kuzeydoguya egimli yapılar Permiyen öncesi yapıları ve Umman-Masirah gerilme rejimiyle ilişkilidir. Yeniden etkinleşen Necd gerilme rejimi Gavar (Suudi Arabistan), Duhan (Katar) ve kuzey-kuzeybatı egimli diger antiklinalleri yeniden şekillendirmiştir. Kuzeybatı egimli sol yönlü Necd Fayı ilk kez Prekambriyen'de harekete geçmiş ve daha sonra muhtemelen Paleozoyik ve geç Jura dönemleri olmak üzere çeşitli kereler ve degişik şiddetlerde olmakla birlikte geç Kretase'den geç Tersiyer döneme kadar sürekli yeniden etkinleşmiştir. Bölgede Karbonifer, Geç Kretase ve Tersiyer olayları birbiri üzerine gelerek izlenir. Umman gerilme rejimi ile Masirah Ofiyolitinin yanal üzerlemesi ile baglantılı gerilme rejimi birlikte Orta Arabistan'daki antiklinal yapıları denetleyen başlıca olaydır. Bölgenin egemen yapısal unsurları Umman ve yeniden etkinleşmiş Necd tektonik rejimleriyle tutarlı olan yaklaşık D-B sıkışmalı gerilme yönü gösteren K-G yönlü antiklinal eksenidir. Dogu Arabistan'da Tersiyer orojenezi sunan Umman-Masirah gerilme rejiminin etkisi, Necd Fayı gibi yaşlı temel fayları boyunca hafif bir yeniden hareketlenme lehindedir. Yeniden etkinleşmiş Necd sistemi, Umman ana yatay gerilme rejimi ve Masirah Ofiyolitinin Arap kıtasını üzerlemesi birlikte Dogu Arabistan Levhasındaki yapılarda bileşik bir etki yaratmıştır. Zagros gerilme rejimi bölgede çok az bir etki yaratmış olabilir.
