Şeyh Gālib’in “Şarap” Redifli Gazelinin Redif-Anlam İlgisi Bağlamında Değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada 18. yüzyılın önemli şairlerinden Şeyh Gâlib’in “şarap” redifli gazeli redif-anlam ilgisi ve gazelde anlam bütünlüğü açısından incelenecektir. Bu gazelde redif sadece ahenk unsuru değildir, aynı zamanda şiirin başlangıcından bitimine kadar şiire bir anlam bütünlüğü de kazandırır. Şeyh Gâlib, bu gazelde Arapça bir kelime olan “şarap”ı redif kelime olarak seçmiştir. Gazelin tamamında şarap ve şarapla ilgili unsurlardan bahsedilmiş, bu konuyla ilgili tasvir ve teşbihler yapılmıştır. Gazelin her beyiti kendi içerisinde bir anlam bütünlüğü oluşturmakla kalmamış, bunun yanı sıra takip eden diğer beyitler de bir alt anlam alanı oluşturmuşlardır. Yani gazelde ilk beyitten itibaren hem beyitlerde hem de gazelin bütününde redif etrafında teşekkül eden bir anlam bütünlüğü ve beyitler arası bir tamamlayıcılık söz konusudur. Şarap, klasik Türk şiirinin zengin anlam dünyasında çeşitli benzetme ve ilgilerle karşımıza çıkan önemli bir kavramdır. Hatta edebiyatımızda şaraptan, kadehten, meclisten ve sakiden gerçek veya tasavvufi anlamıyla bahseden saki-name diye bir tür vardır. Şarap ve onunla ilgili kavramların bu kadar önemli olduğu şiirimizde “şarap” redifinin kullanılması da gazel-anlam ilgisi açısından son derece önemlidir. Gâlib’in bu gazelinde “şarap” redif olarak kullanılmış; ancak kadehten, humardan, meclisten de çeşitli benzetmelerle bahsedilmiştir. Beyitlerin anlamları incelendiğinde tıpkı saki-namelerde olduğu gibi kelimelerin tasavvufi anlamlarına da işaret edildiği görülmüştür. Gazel bu hâliyle anlam bütünlüğünün ve geçişlerinin ustalıkla sağlandığı, şarapla ve onunla ilgili kavramların çeşitli benzetmelerle anlatıldığı bir saki-nameyi andırmaktadır.

Keywords

• şeyh galib
• şarap
• redif
• anlam