Wędrujące pojęcia. Liminalność, czyli pomiędzy antropologią kultury, performatyką a sztuką

Abstract

Artykuł omawia pojęcie liminalności, które w rozumieniu autorki przez ostatnie sto lat dokonało migracji z nauki o ludowości, jaką pierwotnie była folklorystyka, do etnologii, antropologii kultury, performatyki, a także krytyki artystycznej. Ta wędrówka rozpoczęła się w 1909 r. od pierwszego wydania książki Arnolda van Gennepa Obrzędy przejścia. Do pojęcia osadzonego w badaniach kultury ludowej powrócił w 2. połowie XX w. Victor Turner, dokonując jego redefinicji wobec nowych zjawisk kulturowych. Termin tak uwspółcześniony został następnie zawłaszczony przez dynamicznie rozwijaną w nowym millenium performatykę. Proces ten opisał Jon McKenzie. Natomiast artyści i badacze kultury w ostatnim okresie posługiwali się terminem w różny sposób: od rozumienia go w kategoriach „progu” (Maria Stangret-Kantor), do słowa wytrychu w kontekście kryzysów, przemian w sztuce, które dostrzegła krytyka artystyczna w końcu XX w. (Stuart Morgan). Konkluzja artykułu sugeruje, że pojęcie liminalności nadal będzie migrować w kierunku redefinicji wobec nowych metodologii i zjawisk zachodzących w nauce i sztuce.

Keywords

• liminalność
• etnologia
• sztuka
• krytyka artystyczna