BALKANLAR’A UZANAN BİR KÖPRÜ: NAKŞİ DİVAN ŞAİRLERİ / A BRIDGE TO THE BALKANS: NAQSHI DIVAN POETS

Abstract

Osmanlı’da fetih düşüncesinin bir bütünlük arz etmesi ve bu bütünlük içerisinde kendi dilini, dinini, kültürünü, yaşayışını alternatif bir hayat tarzı olarak hâl diliyle gösteren dervişlerin kurdukları gönül köprüleri Balkanlar’da izleri bugün dahi rahatlıkla görülen uzun soluklu ve kalıcı etkinin sağlanmasında etkili olmuştur. Nakşibendî tarikatının ortaya koyduğu fikir ve usullerden bazı divan şairleri de etkilenmiştir. Bu şairlerden bir kısmı Nakşibendîliği yaymak ve yaşatmak amacıyla dünyanın dört bir tarafına yayılırken -bazı farklılıklar göstermekle birlikte- Orta Asya’dan Anadolu’ya geniş bir coğrafyanın mısralarındaki ortak duyguları tekrarlamış, aynı düşüncelerin Balkanlar’da makes bulmasıyla kurulan bu köprünün manevi mimarları arasındaki yerlerini almışlardır. Nakşi divan şairlerinden kimi, ulvi duygularla hicret ettiği yerde ölene dek kalarak, kimi eğitim-öğretim, ticaret, memuriyet gibi sebeplerle; kimi verdiği eser ve ortaya koyduğu düşüncelerle; kimi de gittikleri yerdeki insanlarla akrabalık tesis etme gibi birçok farklı usulle Balkanlar’a uzanan köprüyü inşa etmişlerdir. Balkanlar’la aramızda kurulan manevi köprünün mimarları arasında yer alan Nakşi divan şairleri ve ortaya koydukları düşünceler hakkında bir fikir verebilmesi açısından kaynaklardan tespit edilebilen bazı Nakşi şairler ve varsa şiirlerinden örnekler çalışmanın son kısmında verilmiştir. That the idea of conquest constitutes integrity in Ottoman and in this integrity, the hearts bridges founded by dervishes to show their language, religion, culture, and way of life as an alternative life style through the state language have been effective in achieving long-term and lasting impact, traces of which can easily be seen even today in the Balkans. Some divan poets were also affected by the ideas and methods the Naqshbandi sect produced. As some of these poets spread to the four corners of the world in an attempt to propagate and sustain Naqshbandiyya, in spite of some differences, they repeated the common feelings in the verses of a large geographical area from the central Asia to Anatolia and took their place between the spiritual architects of this bridge built by the reflection of the same thoughts in the Balkans. The bridge to the Balkans was built by some of Naqshi divan poets in many different methods such as by staying until their death in the place where migrated with sublime feelings, education, trade civil service, work of arts, thoughts and relationships. The Naqshi divan poets who took place among the architects of the spiritual bridge built between the Balkans and us and some Naqshi poets who could be determined from the sources in terms of giving an idea about the ideas they introduced and, if any, the samples of their poems were given in the last part of the study.

Keywords

• Balkanlar
• Nakşi
• Nakşibendilik
• tasavvuf
• divan şairi
• Balkans
• Naqshi
• Naqshbandiyya
• mysticism
• divan poet