تجربۀ زیستۀ زنان از پدیدۀ ازدواج زودهنگام: یک بررسی کیفی

Abstract

کودک‌همسری با واردکردن دختران بدون آمادگی و توان جسمی، روانی و اجتماعی لازم، از کودکی به مرحلۀ بزرگ‌سالی، چالش‌هایی جدی برای آن‌ها به وجود می‌آورد. مسئلۀ کلیدی در این ارتباط تأثیرگذاری پیچیده و چندسطحی این پدیده بر شئون مختلف زندگی عاملان اجتماعی موردنظر است که بررسی این پدیده را منوط به واکاوی ژرفانگرانۀ تجربۀ ‎زیستۀ زنان از ازدواج زودهنگام در بستر اجتماعی و فرهنگی پیرامونشان می‌کند. در تحقیق حاضر با رویکرد کیفی، مبتنی بر نظریۀ زمینه‌‌‌ای، به بررسی مسئلۀ مذکور در میان دختران 13 تا 17 سال، در روستای بقمچ، از توابع بخش مرکزی شهرستان چناران که تجربۀ ازدواج زودهنگام داشته‌اند، پرداخته شده و در مجموع با 10 نفر از این دختران مصاحبه شده است.بر مبنای نتایج تحقیق، عواملی همچون «رواج بین نسلی ازدواج زودهنگام»، «بی‎اهمیتی تحصیل دختران»، «فشار اجتماعی بر دختران مجرد»، «محیط فرهنگی بسته و درون‎نگر جامعۀ روستایی»، «محوریت مردسالاری در نظام اجتماعی جامعۀ روستایی» و «عدم‌پذیرش عشق پیش از ازدواج» بر رخداد «کودک‌همسری: تلفیق انفعال کودکانه و اقتدار سنت‌مدارانه» مؤثر است. مشارکت‌کنندگان در تحقیق، در مقابلِ پدیدۀ کودک‌همسری، راهبردهایی مانند «سهل‎گیری در گزینش همسر»، «تقدیرگرایی در تن‌دادن به زندگی زناشویی»، «تعجیل در یاددهی اصول زناشویی» و «همسرگزینی در شبکۀ خویشاوندی» را در پیش می‌گرفتند و پیامدهایی از قبیل «به‌خطرافتادن سلامتی جسمانی»، «فشار روانی ناشی از عدم‌آمادگی پذیرش نقش همسری و مادری»، «تداوم سنت‌های اجتماعی پشتیبان ازدواج زودهنگام»، «تجربۀ بیگانگی از خود در نقش همسری» و نهایتاً «انزوای اجتماعی» را می‌پذیرفتند.

Keywords

• ازدواج زودهنگام
• زنان
• انفعال
• کودکی
• کودک‎ همسری