Alternatif Politika (Feb 2022)
“Değersizleşme” ve “Sermayenin Organik Bileşimi” Kavramları Üzerinden Erken Dönem Poulantzas’ın Sınıf Analizinin Eleştirisi
Abstract
Sınıf teorilerinin ortaya çıkışının, Sanayi Devrimi’nin gelişimi ve kapitalist üretim ilişkilerinin kurulmasıyla paralel bir tarihçesi olduğu söylenebilir. Bu gelişim serüveni, sınıfların olgusal açıdan kapitalizm öncesi varlığını yadsımaz, onları kapitalizmin yerleşik düzenine sabitlemez. Marksist sınıf kuramının özü, tarihsel sürecin dinamiğinin sınıf mücadeleleri olduğu düşüncesidir. Bu çalışmada, öncelikle Marksist geleneğin erken dönem Marksizm’den Neo-Marksizm’e ve emeğin sosyal tarihçiliğine uzanan sınıf tanımları genel bir çerçevede tartışılmıştır. Geleneksel Marksizm ve izini süren literatürdeki yönelimler incelenmiştir. Ardından, özellikle “Siyasal İktidar ve Toplumsal Sınıflar” kitabıyla erken dönem Poulantzas’a özel başlık açılmış, devlet, toplumsal formasyon ve sınıflara dair yaklaşımı aktarılmıştır. Poulantzas’ın erken dönem metinlerinde ortaya koyduğu sınıf analizinde üretken emek/üretken olmayan emek nosyonlarının kapsayıcılığı tartışılmış, işçi sınıfı, geleneksel ve yeni küçük burjuvazi sınıflandırmaları incelenmiştir. Bu araştırmanın temel argümanı, yapısalcı-işlevselcilikten ilişkisel devlet kuramına uzanan geç dönemi hariç tutulmak kaydıyla erken dönemi boyunca Poulantzas’ın sınıf analizinin, değersizleşme ve sermayenin organik bileşimi gibi iktisadi nosyonlara cevap veremediği iddiasını öne sürmektedir.
Keywords
