Söylemin Düzeyleri: Yapı, Süreç ve Dünya Bilgileri Çerçevesinde Metni Anlamak

Abstract

Söylemin belli biçimlerinin öğretilmesi açısından deneyim ve açık öğretimin sağladığı kolaylıklar ve bu bağlamda da üstlendiği işlevler konusundaki çalışmalar hakkında yapılmış değerlendirmeler henüz deneysel içerikli bir sonuca kavuşturulamamıştır. Yıllar içerisinde farklı öğretim yaklaşımları farklı sonuçlar vermiştir. Hatta bu yaklaşımlar, değerlendirmelerin farklı uçlarını yansıtmış ve sosyal bir uygulama olarak okur-yazarlıktan bilişsel bir beceri olarak okuryazarlığa kadar birçok farklı kuramsal bakış açısıyla da etkileşmiştir. Metinden anlama sürecindeki deneysel araştırmanın tarihsel geçmişi ve bilişsel bilimin başlıca savunuları arasındaki etkileşimin ayrıntılı bir analizinden doğan sonuçlardan hareketle metinlerin gerek yapısal gerekse işlevsel açılardan birtakım düzenlemelerden geçirilmesi önerilmektedir. Bu nedenle, metni kavramanın temel yönlerini anlamada ne tür gelişmeler kaydedildiğini saptamak ve daha az gelişme olan alanlar üzerinde ise ileri araştırmaların nasıl gerçekleştirilmesi gerektiği konusunda zengin çıkarımlara yol açabilecek durumdaki bir işleyişin yöntem bilgilerine başvurmak gerekmektedir. Dolayısıyla bu araştırma örneği çerçevesinde, birincil önemdeki konuların listelenmesi ve kuramsal çerçevenin geçmişten günümüze gelen etkileri bağlamında söz konusu alanlarda ilerleme sağlamanın temel koşulu durumundaki işlem basamaklarının tanıtılması önemli görülmektedir.

Keywords

• Zihinsel çıkarımlar
• metin kavrama
• bellek yapısı
• bilgi işleme
• metinden öğrenme.