تولید گیاهان زراعی (Dec 2021)
اثر مایکوریزا، ورمی‌کمپوست و نانوسیلیکون بر صفات زراعی و فیزیولوژیکی تریتیکاله تحت شدت‌های مختلف تنش خشکی
Abstract
سابقه و هدف: خشکی شدیدترین عامل تنشی غیرزیستی است که رشد و عملکرد گیاهان زراعی را محدود می‌کند. تنش خشکی عملکرد بسیاری از گیاهان زرعی را با مهار فتوسنتز و کارایی فتوسیتمII ، کاهش می‌دهد. کاربرد مایکوریزا راه کاری است که می‌تواند عملکرد گیاه را در محیط‌های تنش‌زا بهبود بخشد و در نتیجه، رشد گیاه را از طریق مکانیسم‌های مختلف افزایش دهد. مکانیسم‌های مورد استفاده توسط مایکوریزا برای افزایش روابط آبی گیاهان میزبان، به‌طور کامل روشن نیستند، با این حال، ممکن است با افزایش جذب آب توسط هیف‌های خارجی، تنظیم حرکات روزنه‌ای، افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و جذب مواد مغذی به‌ویژه فسفر اتفاق بیفتد. همچنین، ورمی‌کمپوست می‌تواند از طریق افزایش مواد مغذی موجود گیاه مستقیماً موجب افزایش عملکرد گیاه شود و با بهبود ساختار خاک و تحریک فعالیت‌های میکروبی، نسبت به کود شیمیایی مرسوم، به‌طور غیرمستقیم کیفیت خاک را ارتقا دهد. سیلیکون یک ریز مغذی مکمل برای سیستم‌های بیولوژیکی است و نقش فیزیولوژیکی مهمی در میزان فتوسنتز و محتوای کلروفیل دارد. ازاین رو هدف این مطالعه ارزیابی اثر مایکوریزا، ورمی‌کمپوست و سیلیکون بر برخی صفات زراعی و فیزیولوژیکی تریتیکاله تحت شدت‌های مختلف تنش خشکی بود.مواد و روش‌ها: آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاوری و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1399-1398 اجرا شد. تیمارها شامل آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل به‌عنوان شاهد، محدودیت ملایم آبی یا قطع آبیاری در 50% مرحله سنبله‌دهی، محدودیت شدید آبی یا قطع آبیاری در 50% مرحله غلاف رفتن)، کاربرد کودهای آلی و زیستی در چهار سطح (عدم کاربرد به‌عنوان شاهد، کاربرد ورمی‌کمپوست، مایکوریزا، کاربرد توام ورمی‌کمپوست و مایکوریزا) و محلول‌پاشی نانوسیلیکون (محلول‌پاشی با آب به‌عنوان شاهد و محلول‌پاشی دو گرم در لیتر نانوسیلیکون) بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد در 81 روز پس از کاشت کاربرد توام ورمی‌کمپوست، مایکوریزا و محلول‌پاشی نانوسیلیکون تحت شرایط آبیاری کامل، فلورسانس حداکثر (93/43%)، فلورسانس متغیر (41/97%)، عملکرد کوانتومی (05/37%)، شاخص کلروفیل (62/60%)، شاخص نیتروژن (75/42%) و محتوای آب نسبی برگ پرچم (41/46%) نسبت به شرایط قطع آبیاری در مرحله غلاف رفتن عدم کاربرد کودهای آلی و زیستی و نانوسیلیکون افزایش داد. عدم کاربرد کودهای آلی و زیستی و نانوسیلیکون تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله غلاف رفتن هدایت الکتریکی و فلورسانس حداقل برگ پرچم را افزایش داد. همچنین آبیاری کامل، کاربرد توام ورمی‌کمپوست، مایکوریزا و محلول‌پاشی نانوسیلیکون عملکرد دانه را 52/59% نسبت به قطع آبیاری در مرحله غلاف رفتن و عدم کاربرد کودهای آلی و زیستی و نانوسیلیکون افزایش داد.نتیجه‌گیری: به‌نظر می‌رسد کاربرد کودهای آلی و زیستی و نانوسیلیکون می‌تواند با بهبود فلورسانس کلروفیل و برخی صفات فیزیولوژیکی، عملکرد دانه تریتیکاله را در شرایط محدودیت آبی افزایش دهد.
Keywords
