اثر الگوهای کشت مخلوط ردیفی بر عملکرد، اجزای عملکرد و کنترل علف‌هرز شنبلیله (Trigonella foenum-greacum L.) و انیسون (Pimpinella anisum L.)

Abstract

به‌منظور بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و پتانسیل کنترل علف‌های‌هرز در الگوهای مختلف کشت مخلوط ردیفی شنبلیله (Trigonella foenum-greacum L.) با انیسون (Pimpinella anisum L.)، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال زراعی 91-1390 اجرا شد. تیمارها شامل کشت خالص شنبلیله و انیسون، کشت مخلوط تک ردیفی، دو ردیفی و سه ردیفی شنبلیله و انیسون بدون کنترل علف‌هرز و همان تیمارها با کنترل علف‌هرز بود. صفات مورد بررسی شامل عملکرد، اجزای عملکرد، ارتفاع و شاخص برداشت هرکدام از گیاهان در کشت خالص و مخلوط، شاخص‌های سودمندی و وزن خشک علف‌های هرز بود. نتایج نشان داد که تیمارهای مختلف از نظر تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد زیستی شنبلیله با یکدیگر اختلاف معنی‌داری داشتند و ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد دانه در غلاف و شاخص برداشت تحت تأثیر تیمارها قرار نگرفتند. در گیاه انیسون نیز بین تیمارهای مختلف از نظر تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد زیستی و عملکرد دانه اختلاف معنی‌دار وجود داشت. ولی اختلاف معنی‌دار در ارتفاع بوته، تعداد چترک در بوته، وزن هزار دانه و شاخص برداشت مشاهده نشد. پایین‌ترین وزن خشک علف‌های‌هرز با 10/35 گرم در مترمربع در کشت مخلوط دو ردیفی مشاهده شد و بیشترین وزن خشک علف‌های‌هرز با 43/72 گرم در مترمربع در کشت خالص شنبلیله به‌دست آمد. ارزیابی نسبت برابری زمین نشان داد که کشت مخلوط شنبلیله و انیسون بر کشت خالص آنها برتری دارد و کشت مخلوط تک ردیفی بیشترین نسبت برابری زمین (39/1) را به‌خود اختصاص داد. همچنین کلیه مقادیر شاخص کاهش عملکرد واقعی مثبت بودند که نشان‌دهنده سودمندی کشت مخلوط نسبت به تک کشتی هریک از گیاهان است. در کل پیشنهاد می‌گردد در مناطقی که مشکل رشد زیاد علف‌هرز را دارند کشت مخلوط تک ردیفی انیسون با شنبلیله مناسب‌تر است.

Keywords

• اسانس
• چند کشتی
• علف‌هرز
• کاهش واقعی عملکرد
• نسبت برابری زمین