Klasik Şiirde Sinesini Dağlayan Âşık Zümresi “Abdallar”

Abstract

Abdallar, Moğol akınlarıyla Anadolu’ya gelen derviş zümreleridir. Onlar Abdalân-ı Rum topluluklarını oluşturmuş ve el üstünde tutulmuştur. Klasik Türk şiirinde pek çok divanda ele alınan abdallar, âşıklığın simgesi olarak işlenmiştir. Bu şiirlerde abdalların; baş açık yalın ayak dolaşma, dağ yakma ve afyon kullanma gibi üç asıl niteliği olduğu görülmektedir. Şiirlere bakıldığında ilk temel niteliklerine; seyyahlık, dilencilik, mücerret yaşam tarzı, fakirliği sultanlıkla eş değer görme gibi özelliklerin eşlik ettiği görülmektedir. Abdalların vücutlarına ve başlarına elif ya da nal şeklinde yaralar açması, Kerbela matemli bir ritüelle sine dövmeleri ise onların temel niteliklerinden olan dağ yakmalarına karşılık gelmektedir. Abdallar bununla yetinmemiş, yaralarını tedavide meftul bağlamak gibi yöntemler de uygulamışlardır. Onlar, acısını dindirmek için “cür’adân” denilen kaplarda taşıdığı esrarı kullanmış ve cezbe halinde onun verdiği sarhoşluğu yaşamışlardır. Klasik pek çok şair bu durumu, aşk kavramı doğrultusunda ve âşıklık alameti olarak işlemiştir. Bu yolculukta âşık, kendini abdal saymış ve abdallık niteliklerini kendine mal etmiştir. Bu çalışmada abdallık, asıl ve tamamlayıcı nitelikleri çerçevesinde gruplandırılarak ele alınmıştır. Bu kapsamda klasik şiirde abdal âşıklık kavramının bütüncül ve derli toplu hâlde gözler önüne serilmesi amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Klasik Türk şiiri, abdalllık, abdal âşıklık, çeşitli imajlar.