بررسی عملکرد و اجزای عملکرد گندم(Triticum aestivum L.) تحت تأثیر سیستم‌های مختلف خاک‌ورزی و سطوح بقایا در شرایط آب و هوایی مشهد

Abstract

به‌منظور بررسی شاخص­های رشدی، عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم گاسکوژن(Triticum aestivum L.) تحت تأثیر سیستم­های مختلف خاک­ورزی و سطوح بقایای گیاهی، آزمایشی به‌صورت اسپلیت بلوک بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 93-1392 انجام شد. در این آزمایش نوع مدیریت خاک­ورزی در چهار سطح (دیسک، گاوآهن برگردان­دار + دیسک، گاوآهن پنجه غازی + دیسک، گاوآهن قلمی + دیسک) به‌عنوان فاکتور عمودی و مدیریت بقایای گندم در پنج سطح (صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد عملکرد کاه گندم) به‌عنوان فاکتور افقی در نظر گرفته شدند. در این آزمایش صفاتی مانند تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله و در بوته، وزن دانه در سنبله و در بوته، وزن هزار دانه و نیز عملکرد دانه و بیولوژیک گندم تعیین شد. نتایج نشان داد که حداکثر شاخص سطح برگ و سرعت رشد گندم به‌ترتیب در 167 و 151 روز پس از کاشت اتفاق افتاد که تقریباً منطبق با شروع پر شدن دانه بود. در این مرحله، شاخص سطح برگ و سرعت رشد گندم در نتیجه اجرای شخم با گاو آهن قلمی + دیسک ، به‌ترتیب تا 14 و 21 درصد بیش از گاو آهن برگردان + دیسک بود. کمترین و بیشترین تعداد سنبله در بوته و عملکرد دانه به‌طور معنی‌دار در نتیجه استفاده از دیسک و گاو آهن قلمی + دیسک مشاهده شد. همچنین با افزایش سطوح کاربرد بقایای گندم تعداد سنبله در بوته و عملکرد دانه گندم به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. طبق نتایج آزمایش، می‌توان در مناطق خشک و نیمه­خشک کشور، کاربرد بقایای گندم همراه با خاک­ورزی کاهش یافته توسط گاو آهن قلمی را به‌عنوان رهیافت­های اکولوژیک جهت افزایش عملکرد و تولید پایدار گندم پیشنهاد نمود.

Keywords

• شاخص سطح برگ
• شخم حفاظتی
• گاو آهن برگردان‌دار
• گاو آهن قلمی