Samoidentyfikacja Żydów radzieckich w interpretacji artystycznej Fridricha Gorensztejna. Berdyczów

Abstract

Samoidentyfikacja Żydów radzieckich w interpretacji artystycznej Fridricha Gorensztejna. Berdyczów. Dramat w trzech aktach, ośmiu obrazach i 92 skandalach Tekst źródłowy napisał „przemilczany” w radzieckiej kulturze oficjalnej prozaik i dramaturg – Fridrich Gorensztejn – w połowie lat 70. XX w., na krótko przed emigracją do Berlina Zachodniego. Projekt artystyczny, jakim jest cały jego dorobek literacki, zdominowała optyka peryferyjna, punkt oglądu z pozycji outsidera – rosyjskiego Żyda. Centrum interpretowanego dramatu stanowi obraz radziecko‑ żydowskiego prowincjonalnego miasteczka, za którym w warstwie metaforycznej kryje się problematyka miejsca diaspory żydowskiej w historii polskiej, rosyjskiej i radzieckiej, problematyka samoidentyfikacji Żydów radzieckich. W artykule przeanalizowano i zinterpretowano dwie najważniejsze, konstytutywne, zdaniem autorki, składowe samoidentyfikacji głównych postaci dramatu – sióstr Łuckich, ich brata Sumera i siostrzeńca Wili – sztetł, żydowskie miasteczko, którego byt codzienny i historia ich ukształtowały, oraz język Żydów askenazyjskich – jidysz – stanowiący ich naturalne środowisko, poprzez który postrzegają siebie i otaczający świat.