ارزیابی مدل‌‏‎های محاسبات نرم در همگن‌بندی هیدرولوژیکی سیلاب ناحیه‌ای (مطالعه موردی: حوضه ‏آبریز کرخه)‏

Abstract

شناسایی گروه­‌های همگن هیدرولوژیک یکی از مباحث بنیادی هیدرولوژی در دو بعد کاربردی و تحقیقاتی است. یکی از روش­‌های معمول به‌منظور دستیابی به مناطق همگن هیدرولوژیکی برای برآورد منطقه‌­ای سیلاب، استفاده از روش­‌های خوشه­‌بندی است. در این پژوهش استفاده، ارزیابی و مقایسه روش­های آماری و روش‌های مبتنی بر هوش مصنوعی به‌منظور خوشه‌­بندی حوضه آبریز کرخه مورد بررسی قرار گرفته است. از خوشه‌بندی SOM، K-means و سلسله‌مراتبی برای منطقه موردمطالعه استفاده شد. در ادامه نیز بررسی همگنی هیدرولوژیکی مناطق به‌دست‌آمده با استفاده از روش گشتاورهای خطی و تعدیل ناهمگنی با استفاده از روش‌­های پیشنهادی توسط هاسکینگ و والیس ارزیابی شد. نتایج نشان داده که منطقه موردمطالعه قابلیت تبدیل به دو خوشه را دارد. مقادیر آماره همگنی برای خوشه‌­های اول و دوم به‌ترتیب معادل 0/33 و 0/17 محاسبه گردید که نشان‌دهنده همگنی هر یک از مناطق می‌باشد. با توجه به کوتاهی دوره آماری در برخی از ایستگاه‌­ها، نواقص آماری و قابل‌اعتمادبودن نتایج تحلیل فراوانی منطقه­ای، در برآورد سیلاب حوضه­‌های آبریز دیگر از این روش استفاده شود.

Keywords

• حوضه آبریز کرخه
• خوشه‌بندی
• خوشه‌بندی خودسازماندهی
• سیلاب
• مناطق همگن