مدیریت آب و آبیاری (Jun 2022)
از حل تا تغییرماهیت مناقشات آبی
Abstract
وجود ذی‌مدخلان متعدد با منافع، هنجارها، اهداف و ارزش‌های متفاوت، مناقشه را به جزئی جدایی‌ناپذیر از سیستم‌های درهم‌تنیده آبی تبدیل کرده است. اثرگذاری مخرب و پیامدهای نامطلوب مناقشه بر سیستم‌های انسانی-طبیعی منابع آب، ضرورت انتخاب راه‌کار و روش مناسب به‌منظور مواجهه با مناقشات آبی را مبرهن کرده است. تاکنون روش‌ها و مدل‌های مختلفی مانند مدل‌های بهینه‌سازی- شبیه‌سازی، نظریه بازی‌ها، بازار آب، اشتراک منافع و وابستگی متقابل در مطالعات مناقشات آبی ارائه شده است. روش‌های مذکور در مطالعات متعددی برای مواجهه با مناقشه در حوضه‌های آبریز فروملی و فرامرزی مورداستفاده قرار گرفته‌اند اما راه‌کارها، راهبردها و سیاستهای مطرح با استفاده از این روش‌ها در بسیاری از موارد منجر به مواجهه کارآمد با مناقشات آبی نشده است. تحلیل و شناسایی علل ناکارآمدی روش‌های مرسوم در حوزه مناقشات آبی منجر به شکل‌گیری پژوهش حاضر شده است. در این راستا، به تطبیق رویکردهای مطرح در حوزه مطالعات صلح و مناقشه با رویکردهای مبنا در مدل‌های مطالعات مناقشات آبی پرداخته می‌شود و میزان هم‌سویی روش‌های مرسوم در مواجهه با مناقشات آبی با تحولات صورت‌گرفته در مطالعات صلح و مناقشه واکاوی می‌شود. فرضیه مطرح در پژوهش حاضر این است که عدم هم‌سویی مبانی مطالعات مناقشات آبی با تحولات اخیر صورت‌گرفته در حوزه مطالعات صلح و مناقشه منجر به ایجاد ضعف‌های بنیادین در روش‌های مرسوم مواجهه با مناقشات آبی و عدم موفقیت در ایجاد همکاری در حوضه‌های آبریز مشترک شده است. به‌منظور آزمون فرضیه پژوهش از منابع کتابخانه‌ای و روش تحلیل تطبیقی استفاده می‌شود.
Keywords
