ارایه مدل‌های ‌زادآوری و تعیین عوامل زنده و غیرزنده تاثیر گذار بر آن در جنگل‌های هیرکانی

Abstract

مدیریت پایدار و برنامه‌ریزی صحیح منابع جنگلی به اطلاعات دقیق و باکیفیت بالا از وضعیت حال و آینده جنگل نیازمند است. یکی از این بوم‌سازگان‌های حیاتی، جنگل‌های شمال ایران است که در دهه‌های اخیر به دلایل متعدد دست‌خوش تغییرات شدیدی گشته است که حفظ، دوام و بقاء آن پایش مداوم، چاره‌اندیشی و تمهیدات همه‌جانبه را می‌طلب. زادآوری طبیعی از مهمترین عوامل مؤثر بر بقاء و پایداری جنگل‌های طبیعی تلقی می‌شود. شناخت عوامل مؤثر بر روند استقرار زادآوری گونه‌های جنگلی می‌تواند ما را در شناخت بهتر مراحل مختلف توالی این اکوسیستم یاری کند. امروزه، به علت تنوع و پیچیده بودن عوامل تاثیر گذار بر زآداوری استفاده از مدل‌های رویشی برای شناخت عوامل تاثیر گذار بر آن بسیار رایج شده است. هدف از این تحقیق تعیین عوامل زنده وغیره زنده موثر بر زادآوری به کمک مدل‌های زادآوری است. مواد و روش‌ها: این تحقیق در جنگل خیرود در نزدیکی شهر نوشهر انجام شد. برای برآورد مدل رویش زادآوری از مدل زادآوری استفاده شد که این مدل از اندازه‌گیری تمام درختان زنده و غیرزنده در شبکه آماربرداری طی یک دوره نه ساله (1382-1391) در قطعات نمونه ثابت به دست آمد. از متوسط قطر برابر سینه در سال 1391 و سطح مقطع برابر سینه به عنوان متغیرهای زیستی مرتبط با رویش قطری استفاده شد. در این تحقیق با استفاده از مدل ‌رویشی زادآوری، تاثیر متغیرهای زیستی و غیرزیستی از قبیل رقابت، مقدار انرژی تابشی نور خورشید در فصل رویش، شاخص خیسی توپوگرافی، ارتفاع بالای نزدیک‌ترین نقطه زه‌کشی شده، سرعت باد که از مدل‌های فرآیندی در زمین‌های پیچیده حاصل می‌شوند و سایر متغیرهایی که برای اولین بار بررسی می‌شوند، بر زادآوری درختان در سطح قطعات نمونه ثابت در جنگل-های هیرکانی بررسی شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که میانگین تعداد در واحد سطح (هکتار) زادآوری بسیار پایین و برابر تقریبا 15 اصله در هکتار (بالاتر از قطر 7 سانتیمتر) در یک دوره 9 ساله است. راش بیشترین تعداد زادآوری در هکتار را در دوره دارد که نشان از مناسب بودن شرایط زیستی و محیطی برای زادآوری این گونه با ارزش‌جنگل‌های شمال کشور می‌باشد. نتیجه گیری: مهمترین عوامل تاثیرگذار بر زادآوری سطح مقطع توده در هکتار هستند که تقریبا 40 درصد از تغییرات زادآوری را تعریف می‌کند. رطوبت و حراررت و مقدار انرژی تابشی خورشید مهمترین متغیرهای تاثیرگذار بر تعداد زادآوری در جنگل‌های هیرکانی هستند. روش‌های به کار برده شده در این تحقیق کاملا جدید و به‌ روز بوده و در سایر جنگل‌های کشور نیز قابل استفاده می‌باشند. نتایج تحقیق نشان داد که می‌توان از مدل‌های تک درخت زادآوری جهت مدل سازی زادآوری در جنگل‌های شمال استفاده نمود.

Keywords

• جنگل‌های هیرکانی
• زادآوری عوامل تاثیر گذار بر زادآوری
• مدل‌سازی