Pizhūhish/hā-yi Rūstāyī (Feb 2021)
روستا دَرِ- قدرت و دَر- قدرت؛ دیرینه‌شناسی روابط شهر و روستا در ایران
Abstract
روستاها با تولید و انتقال قدرت به شهرها و شهرها با مصرف و اِعمال قدرت به روستاها، روابط پیچیده و طولانی در طول زمان داشته‌اند. درک این روابط نیازمند مطالعه روند اثرگذاری نیروهای تولیدکننده و مصرف‌کننده قدرت است. لذا در این مطالعه از روش کیفی دیرینه‌شناسی فوکو استفاده شد. بر این اساس روابط قدرت بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به دوره‌های چهارگانه‌ی: قبل از صفویه، صفویه تا مشروطه، مشروطه تا انقلاب اسلامی، انقلاب اسلامی و بعد از آن تقسیم شدند. طبق یافته‌ها در مراحل اولیه، روابط روستا با شهر به شکل انتقال مالیات و تأمین سرباز بوده اما به مرور زمان و با مداخله عوامل مختلف داخلی-پیدایش نفت، اصلاحات ارضی - و خارجی-تجارت بین‌المللی، دگردیسی در شکل انتقال قدرت به وجود آمد و با ورود دولت و برقراری روابط سرمایه‌داری در روستاها و ورود کالاهای تجملی، باعث تهی شدن روستاها از قدرت گردید. بنابراین شهرها به‌عنوان پایگاه قدرت از زمان پیدایش همواره عاملی در جهت تضعیف قدرت روستاها بوده‌اند و در این مسیر از شگردهای متعددی بهره گرفته‌اند که در آغاز بیشتر ماهیت آشکار داشت و امروزه در قالب خدمت به نواحی روستایی جلوه‌نمایی می‌کند. برای تغییر در روابط قدرت بین شهرها و روستاها و ایجاد توازن قدرت منطقی می‌توان: -اختلافات قدرت بین شهرها و روستاها را تعدیل و دسترسی به قدرت را برای همگان ممکن نمود. -از توزیع متناسب قدرت میان ذی‌نفعان اطمینان حاصل کرد. -ساختار مناسب برای نهادینه‌سازی فرآیند قدرت بین شهرها و روستاها و توزیع مجدد آن انجام داد.
Keywords
