مطالعۀ آزمایشگاهی استخراج مواد مؤثره از گیاه بوقناق با استفاده از سیال فوق بحرانی

Abstract

بیش از سه دهه است که سیالات فوق ­بحرانی به‌عنوان یک محیط مناسب برای استخراج معرفی شده است. دی‌اکسید کربن فوق بحرانی به‌دلیل ارزانی، سمی نبودن، اشتعال ناپذیری، سازگاری با محیط زیست و انجام عملیات استخراج در دماهای پایین، از متداول‌ترین سیالات فوق بحرانی مورد استفاده است. دمای پایین بحرانی دی­اکسید ­کربن، باعث استفادۀ گسترده از آن به‌عنوان حلال مناسب برای مواد حساس به دما مثل مواد غذایی و دارویی شده است. در این پژوهش با استفاده از دی‌اکسید­ کربن فوق بحرانی استخراج ترکیبات مؤثرۀ گیاه بوقناق بررسی شد. در این راستا آزمایش­هایی در فشار عملیاتی (110، 130 و 150 بار)، دمای (35، 40 و 45 درجۀ سلسیوس)، زمان‌ (30، 50 و 70 دقیقه) و اندازۀ ذرات (075/0، 1/0 و 2/0 میلی‌متر) با استفاده از طراحی آزمایش به‌روش تاگوچی در نرم‌افزار مینی‌تب طراحی و انجام شد. بیشترین راندمان در شرایط عملیاتی دما 40 درجۀ سانتیگراد، فشار 150 بار، اندازۀ ذره 075/0 میلی‌متر و زمان 50 دقیقه به دست آمد. هم‌چنین با استفاده از داده‌های تست GC-MS بیشترین مادۀ سنتزشده Di Iso Octyl Ester است.

Keywords

• استخراج فوق بحرانی
• دی‌اکسید کربن
• گیاه بوقناق
• مواد مؤثره