طراحی و اعتبارسنجی پرسش‌نامۀ هوش معنوی مبتنی بر آموزه‌های قرآنی

Abstract

سابقه و هدف: هوش معنوی ظرفیتی است که می‌تواند موجب افزایش انطباق‌پذیری فرد در زندگی شود. هدف پژوهش حاضر طراحی پرسش‌نامۀ هوش معنوی مبتنی بر آموزه­های قرآنی و تعیین ویژگی‌های روان‌سنجی آن بود. روش کار: این پژوهش از نوع مطالعات آزمون­سازی و همبستگی است. جامعۀ آماری پژوهش دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بابل بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری دردسترس 276 نفر از آنان انتخاب شدند و هم‌زمان پرسش‌نامه­های هوش معنوی مبتنی بر آموزه­های قرآنی، سلامت عمومی، سلامت معنوی و هوش معنوی را تکمیل کردند. بررسی روایی این پرسش‌نامه‌ها از طریق ارزیابی روایی محتوایی، روایی صوری، روایی سازه با استفاده از تحلیل عاملی و روایی و روایی همگرا و روایی هم‌زمان با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون صورت گرفت. برای تعیین پایایی پرسش‌نامه نیز از آلفای کرونباخ و پایایی بازآزمایی استفاده شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند. یافته‌ها: نتایج نشان داد که روایی محتوایی و صوری پرسش‌نامۀ هوش معنوی مبتنی بر آموزه­های قرآنی پذیرفتنی است. با استفاده از تحلیل عامل اکتشافی دو عامل پنهان در پرسش‌نامه یافت شد و تحلیل عاملی تأییدی مؤید روایی سازۀ آن بود. همبستگی معنادار بین نمرات این پرسش‌نامه و پرسش‌نامۀ هوش معنوی گویای روایی هم‌زمان و همبستگی معنادار بین دو خرده‌مقیاس و نمرۀ کل پرسش‌نامه گویای روایی همگرای آن بود. آلفای کرونباخ و پایایی بازآزمایی پرسش‌نامه نیز مطلوب بود. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج حاصل از روایی و پایایی پرسش‌نامۀ هوش معنوی مبتنی بر آموزه­های قرآنی می‌توان گفت این پرسش‌نامه ابزاری پایا و روا برای بررسی هوش معنوی بر اساس آموزه­های قرآنی است و قابلیت استفاده در جامعۀ ایرانی دارد.

Keywords

• آموزش؛ اعتبارسنجی؛ بررسی پرسش‌نامه‌ها؛ قرآن؛ معنویت؛ هوش