بررسی عوامل اثرگذار بر تقویت مشارکت اعضای هیئت علمی برای فعالیت‌های داوطلبانه در انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران

Abstract

هدف: هدف از انجام این پژوهش، تدوین الگوی پارادایمی عوامل مؤثر بر ترغیب اعضای هیئت علمی علم اطلاعات و دانش‌شناسی برای فعالیت‌های داوطلبانه انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران است.روش: روش پژوهش کیفی مبتنی بر رویکرد نظریه داده­‌بنیاد است. ابزار گرد­آوری داده‌­های کیفی، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و روش نمونه‌­گیری از نوع هدفمند با رویکرد نظری است. در این پژوهش مصاحبه­‌های نیمه‌­ساختار یافته با 8 نفر از از اعضای هیئت مدیره فعلی و سابق انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران انجام شد. معیار تجزیه و تحلیل داده­‌های کیفی مبتنی بر طرح سیستماتیک نظریه داده­‌بنیاد بود. از این ­رو متن مصاحبه‌­ها پس از پیاده­‌سازی در پنج مرحله به روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته‌­ها: با مشخص شدن عوامل علّی، زمینه‌ای، مداخله‌گرها و پیامدها، مفاهیم طرح شده در مصاحبه‌ها در قالب 15 مقوله اصلی و 89 مقوله فرعی کدگذاری شد و الگوی پارادایمی عوامل مؤثر بر ترغیب اعضای هیئت علمی برای مشارکت در فعالیت‌های داوطلبانه انجمنی را شکل دادند. در این پژوهش همچنین مشخص شد که عوامل مختلفی می‌توانند انگیزه اعضای هیئت علمی برای مشارکت در فعالیت‌های انجمنی را افزایش و یا کاهش دهند. برخی از این عوامل، ویژگی‌ها و انگیزه‌های شخصیتی است؛ همانند داشتن روحیه خدمت و مشارکت‌جویی، تعهد اجتماعی، جهان‌بینی مشوق، خونگرم بودن، علاقه‌مندی به رشد دیگران و موارد مشابه. در نظرگرفتن امتیازهای مؤثر در آئین‌نامه ترفیع و ارتقاء برای فعالیت‌های انجمنی و تشویق اعضای هیئت علمی برای مشارکت در فعالیت‌های انجمنی می‌تواند راهکاری سودمند در این زمینه باشد. همچنین گنجاندن محتواهای درسی مناسب در دوره‌های تحصیلاتی رسمی (دبستان و دبیرستان) در رابطه با اهمیت انجمن‌ها و فعالیت‌های انجمنی و آموزش این مفاهیم از طریق رسانه‌ها (همچون صدا و سیما و شبکه‌های اجتماعی) می‌تواند خانواده‌ها را از اهمیت توجه به فعالیت‌های داوطلبانه همچون فعالیت‌های انجمنی در ارتقاء شخصیت کودکان آگاه سازد. آرامش و ثبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در جامعه نیز می‌تواند نقش مهمی در توسعه و شکوفایی فعالیت‌های انجمنی ایفاء کند.نتیجه‌گیری: از نکات مهمی که باید برای افزایش انگیزه‌های اعضای هیئت علمی برای مشارکت در فعالیت‌های انجمنی در نظر داشت و یافته‌های پژوهش حاضر نیز بر آن تأکید دارد، تلاش برای تبیین جایگاه انجمن‌های علمی در حل مسائل مختلف کشور از طریق سیاستگذاری مناسب در این زمینه است. انجمن‌های علمی یکی از نهادهای پویایی هستند که امکان تعامل متخصصان و دریافت آموزش‌های غیررسمی را فراهم‌ می‌کنند و از این رو می‌تواند جذاب و مؤثر باشند. ایجاد یک محیط امن و جذاب و فراهم کردن امکان تعامل اساتید پیشکسوت با اساتید جوان یکی دیگر از دلایل انجمن‌های علمی برای جذب اعضای هیئت علمی می‌تواند باشد.

Keywords

• انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران
• اعضای هیئت علمی
• مشارکت علمی
• فعالیت‌های داوطلبانه