سیاست علم و فناوری (Sep 2013)
بررسی و تدوین شاخص‌های ارزیابی کیفیت مقاله‌های علمی- پژوهشی در حوزه علوم انسانی مبتنی بر نظریه هنجارهای علم مرتون
Abstract
هدف مقاله حاضر، تدوین شاخص‌های کیفیت برای ارزیابی مقاله‌های علمی ـ پژوهشی است. روش این پژوهش تلفیقی (qual) QUAN و ترکیبی از پیمایش و تحلیل محتوا بوده و جامعه این پژوهش شامل 1) کاربرگههای ارزیابی مقاله‌های علمی مجلهها در دانشگاههای معتبر داخلی و خارجی و 2) متخصصان و صاحبنظران در حوزه هنجارهای علم است. در این راستا، 35 کاربرگه ارزیابی مقاله و 7 نفر از متخصصان در حوزه هنجار علم با روش نمونهگیری هدفمند انتخاب شدند. با استفاده از سیاهه محقق ساخته به استخراج شاخص‌های موجود در کاربرگههای ارزیابی و با استفاده از مصاحبه نیمهساخت یافته با متخصصان، به استخراج مؤلفه‌های هنجار علم و همچنین خلاء کاربرگههای ارزیابی مقالهها مبادرت شد. به منظور بررسی داده‌ها از روشهای آمار توصیفی شامل فراوانی شاخصها و درصد فراوانی مقولهها استفاده شد. یافتهها نشان داد که بیشترین فراوانی در شاخص‌های موجود کاربرگهها به شاخص «منابع» با 26 فراوانی و کمترین فراوانی به شاخص «عدم گرایش به گروه مذهبی و سیاسی» با یک مشاهده تعلق داشت. همچنین طی فرایند مصاحبه، دوازده خلاء در کاربرگههای ارزیابی مقالهها به دست آمد. یافتهها نشان از وضعیت نامطلوب کاربرگههای ارزیابی در انطباق با هنجارهای علم مرتون داشت. با استخراج شاخص‌های ارزیابی مقالهها از کاربرگههای ارزیابی، استخراج مؤلفه‌های هنجار علم مرتون و به دست آوردن خلاء کاربرگههای ارزیابی مقالهها، سیاهه نهایی ارزیابی مقالهها با 48 گویه و 4 طیف ساخته شد که با اعتبارسنجی توسط متخصصان، به عنوان ابزاری کارآمد برای ارزیابی مقاله‌های علمی ـ پژوهشی مورد تأیید قرار گرفت.
