ارزیابی عملکرد عصارة صمغ انزروت در پاکسازی لکه‌های ناشی از اثر دست روی کاغذهای تاریخی

Abstract

پاکسازی اسناد و آثار کاغذی از مراحل اصلی عملیات حفاظت و مرمت این آثار است. با توجه به اینکه لکه‌های ناشی از اثر دست که در اثر تورق متعدد کتابها بر روی سطح کاغذ ایجاد می‌شوند، از لحاظ ظاهری و زیبایی شناسی باعث مخدوش شدن صفحات کتاب می‌شود، همچنین از لحاظ شیمیایی باعث تخریب بافت سلولزی کاغذ می‌شود؛ بنابراین زدودن آن امری حائز اهمیت در فرآیند حفاظت اسناد کاغذی است. برای پاکسازی لکه‌های مختلفی که بر روی آثار کاغذی وجود دارند روشها و مواد شیمیایی مختلفی استفاده می‌شود؛ از جمله حلال‌های آلی که قابل اشتعال و سمی‌اند، بنابراین استفاده از بعضی روشها و مواد برای آثار کاغذی، همچنین سلامت مرمتگران و حتی محیط زیست خطرناک هستند. در این تحقیق براساس توصیه متون کهن برای برطرف کردن چنین مشکلاتی، عصارة صمغ گیاه انزروت با غلظت‌های مختلف جهت پاکسازی لکه‌های ناشی از اثر دست مورد ارزیابی قرار گرفت. برای عصاره‌گیری صمغ گیاه از روش ماسراسیون (خیساندن) استفاده شد. برای ارزیابی نمونه با نمونه های تاریخی از طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه استفاده شد و برای ارزیابی میزان پاک‌کنندگی عصاره از روشهای رنگ‌ سنجی، pH سنجی، مشاهدات ماکرو و میکروسکپی با لوپ دیجیتال بهره برده شد. نتایج حاصل از مشاهدات و محاسبات تغییرات رنگی و اسیدیته حاکی از قدرت پاک‌کنندگی عصارة هیدروالکلی صمغ گیاه انزروت با افزایش غلظت آن با توجه به میزان تراکم لکه، تمیزکاری مطلوب و قابل قبول‌تری را می‌توان ارزیابی کرد. این تحقیق از نوع کاربردی و به روش تحلیلی - توصیفی است که یافته اندوزی آن اسنادی و آزمایشگاهی بوده و در نهایت با تحلیل اطلاعات گردآوری شده نتیجه‌گیری حاصل شده است.

Keywords

• "انزروت"
• "تمیزکاری"
• "لکه ناشی از اثر دست"
• "کاغذ تاریخی"
• "رنگ سنجی"
• "ftir"