جغرافیا و مخاطرات محیطی (Nov 2020)
تخمین خسارت ناشی از زلزله با استفاده از مدل RADIUS در محیط GIS (مطالعه موردی: استان مازندران، شهر ساری)
Abstract
توزیع جغرافیایی زمین‌لرزه‌ها نشان می‌دهد تقریباً تمام سرزمین ایران در معرض خطر زلزله قرار داشته و پتانسیل ناامنی دارد و بیشترین فراوانی آن متعلق به پیرامون کشور ایران، یعنی محور شرق، شمال، غرب و جنوب است بهطوریکه در 40 سال گذشته تعدادی از زلزله‌های ویرانگر که به وقوع پیوسته و از اهمیت زیادی برخوردار بوده است، در این محور رخ‌داده‌اند. با توجه به وجود گسل‌های زلزله زا در استان مازندران که می‌تواند شهر ساری را تحت تأثیر قرار دهد بررسی میزان آسیب‌پذیری لرزه‌ای آن با استفاده از مدل مناسب امری ضروری و غیرقابل‌اجتناب است؛ ازاینرو هدف از این پژوهش تخمین خسارت ناشی از زلزله با استفاده از مدل رادیوس در محیط GIS است. شهر ساری 3.5 کیلومتر با گسل خزر و 37.5 کیلومتر با گسل البرز فاصله دارد؛ بنابراین با توجه به اهمیت این موضوع، شهر ساری به‌عنوان منطقه موردمطالعه انتخاب شده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و ازلحاظ ماهیت، کاربردی است. برای جمع‌آوری داده‌ها، مطابق استانداردهای مدل رادیوس، از سازمان‌های مربوطه استفاده شده است. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات جمع‌آوری‌شده با توجه به روش‌های مبتنی بر پایگاه اطلاعاتی و با بهره‌گیری از مدل رادیوس و نرم‌افزارهای مبتنی بر رویکرد سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت پذیرفت و دو سناریو با توجه به دو گسل خزر و شمال البرز برای تخمین خسارت‌های ناشی از زلزله احتمالی در منطقه موردمطالعه در نظر گرفته شد. نتایج حاصل بیان‌گر آن است بر اساس سناریوی گسل خزر 18910 ساختمان تخریب،2382 نفر کشته و 22897 نفر مصدوم خواهند شد. مطابق سناریوی گسل البرز نیز 3086 ساختمان تخریب،15 نفر کشته و 2102 نفر مصدوم خواهند شد. بر اساس سناریوهای درنظرگرفته شده در منطقه موردمطالعه نتایج خسارات و تلفات ناشی از وقوع زلزله حاکی از آن است که گسل خزر به دلیل فاصله اندک با منطقه موردمطالعه بیشترین آسیب را به همراه دارد. کمترین میزان آسیب‌پذیری برای منطقه ناشی از گسل شمال البرز است. نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه موردی می‌تواند به تصمیم گیران در اولویت‌بندی مناطق آسیب‌پذیر برای کاهش خطر زمین‌لرزه و برنامه‌ریزی مؤثر جهت خدمات اضطراری پس از وقوع زلزله کمک کند.
Keywords
