مطالعات اقتصاد سیاسی بین‌الملل (Aug 2023)
منطقه‌گرایی ایران با سازمان همکاری شانگهای در مقایسه با اتحادیه اقتصادی اوراسیا
Abstract
منطقه‌گرایی در محیط پیرامون ایران نسبت به اروپا، آمریکا و جنوب شرق آسیا، نتایج ضعیف‌تری داشته است. در این منطقه، دو نهاد منطقه‌گرایی دیرپا (اکو و شورای همکاری خلیج فارس) و نوپا (سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا) تشکیل شده‌اند. اهمیت منطقه‌گرایی در تحقق اهداف توسعه، نیازمند تصمیم‌گیری عمل‌گرایانه ایران در همکاری با بلوک‌های فعال منطقه است. در نوشتار پیش رو تلاش شده است تا با بهره‌گیری از چارچوب تئوریک «منطقه‌گرایی» و روش پژوهش تحلیل محتوا و موردکاوی تطبیقی، در پاسخ به این پرسش که از ابتدای شکل‌گیری سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا تاکنون، طی سال‌‌های 2000 تا 2019، «همگونی و تجانس شاخص‌های اقتصاد کلان» و «همگرایی تجارت درون و فرامنطقه‌ای» در کدام‌یک از این دو نهاد منطقه‌ای بهتر محقق شده است؟ فرضیه ذیل بررسی شود که «باوجود اهداف غیر اقتصادی سازمان همکاری شانگهای در مقایسه با اهداف کاملاً اقتصادی اتحادیه اقتصادی اوراسیا، همگونی و تجانس اقتصادی و همگرایی تجاری در سازمان همکاری شانگهای بهتر از اتحادیه اقتصادی اوراسیا محقق شده است». نتایج پژوهش با محوریت تجانس و همگونی اقتصادی و ارزیابی کارآمدی و همگرایی تجارت درون و فرامنطقه‌ای این دو نهاد با تأکید بر تجارت ایران (2019-2000) گویای آن است که برای هر دو نهاد، همگونی و تجانس اقتصادی متأثر از شکل‌گیری منطقه‌گرایی رخ نداده است، با این وجود کارآمدی همگرایی تجاری در سازمان همکاری شانگهای ملموس‌تر و معنی‌دار‌تر از اتحادیه اقتصادی اوراسیا بوده است.
Keywords
