Marife Dini Araştırmalar Dergisi (Dec 2012)
Muâviye ve Hz. Osman’a Muhalefeti Ekseninde Ebû Zerr el-Ğıfârî
Abstract
Seçkin sahâbîlerden birisi olan Ebû Zerr el-Ğıfârî’nin Hz. Osman döneminde Rebeze’ye gönderilmesi, Halife’ye yapılan ciddî tenkitler arasında yer alır. İlk iki Halife ve Hz. Os-man’ın ilk altı yıllık dönemlerinde iktidarla en ufak bir sorun yaşamayan Ebû Zerr, Hz. Osman’ın ikinci altı yıllık döneminde önce Şam valisi Muâviye’ye, sonra da Halife’ye muhalefet etmiştir. İstismara açık bir hüviyete sahip olan bu konunun tahlîl edilmesi gereken bir arka plânından söz edilebilir. Ebû Zerr’in tepkisi o dönemde görülen zengin fakir arasındaki ekonomik dengesizliklere karşı olmuştur. Bu bağlamda Ebû Zerr, zenginlerin, nafakalarının dışında kalan mallarını fakirlere dağıtması gerektiğini dillendirmiş, gerekçe olarak da Tevbe sûresi 34. âyeti göstermiştir. Onun sosyal içerikli bu davranışı, toplumdaki zengin kesimi rahatsız etmiş, bu durum Şam valisi Muâviye tarafından Halife’ye bildirilmiştir. Ebû Zerr’in savunduğu fikirler kendisine başkaları tarafından dayatılan fikirler olmayıp, tamamen kendi fikirleridir ve diğer seçkin sahâbîler tarafından da destek görmemiştir. Toplumda meydana gelebilecek sınıf çatışmasını önlemek için Hz. Osman onunla istişare ederek onu Rebeze’ye göndermiştir. Sahâbîlerin Medîne dışına çıkmalarına yönelik Hz. Ömer’in koyduğu yasağı kaldırması ve toplumda bariz bir şekilde görülen ekonomik dağılımdaki dengesizlikler, problemin Hz. Osman’la ilgili kısmını teşkil etmektedir.
Keywords
