Небесният симпозиум. Коментарите към Йов 1:6 във византийската и славянската традиция

Abstract

Celestial symposium: Commentaries to the Book of Job 1:6 in the Byzantine and Slavic traditions Job 1:6 is one of several places in the Bible where God’s sons (celestial beings) are men­tioned: “One day the sons of God came to present themselves before the Lord, and Satan also came among them.” Numerous commentaries of the Church Fathers were included in the Greek catena to the Book of Job. Some of these were not written specially as commentaries to this passage but are extracts from works commenting the nature of the angels, their place in God’s providence and their role in human life. The author then goes on to discuss the two Slavic translations that were made of the catena. The first one comprises the majority of the texts included in the Greek catena, while the second one contains only two small passages from commentaries of Saint John Chrysostom and Olympiodoros. The article provides a comparison between Slavic texts, which were translated from Greek in the Balkans at the same time: in the late fourteenth or early fifteenth century. Several miniatures from medieval Greek manuscripts, which illustrate the Celestial symposium, are represented at the end of the article. Niebiańskie sympozjum. Komentarze do Księgi Hioba (1, 6) w bizantyńskiej i słowiańskiej tradycji Werset 1,6 Księgi Hioba jest jednym z wielu miejsc w Biblii, w którym wspomina się synów Bożych: „Zdarzyło się pewnego dnia, gdy synowie Boży udawali się, by stanąć przed Panem, że i szatan też poszedł z nimi”. Ogromna liczba komentarzy Ojców Kościoła do Księgi Hioba została zawarta w greckiej katenie. Niektóre z nich nie zostały napisane jako bezpo­średni komentarz do tego wersetu, lecz są wypisami z prac autorów, komentującymi naturę aniołów, ich miejsce w Bożej opatrzności, a także rolę w życiu ludzkim. Ponadto istniały dwa słowiańskie przekłady kateny. Pierwszy zawierał większość tekstów pochodzących z greckiej kateny, a drugi składał się zaledwie z dwóch passusów, będących wyimkami z komentarzy św. Jana Chryzostoma i Olimpiododrosa. W artykule porównano teksty słowiańskie, które zostały przetłumaczone z języka greckiego na Bałkanach w tym samym czasie: pod koniec wieku XIV lub na początku XV. W artykule przedstawiono również kilka miniatur pochodzących ze średniowiecznych greckich rękopisów, przedstawiających niebiańskie sympozjum.

Keywords

• Celestial Symposium
• catena
• biblical commentary
• Slavic translation