Turcology Research (Jan 2024)
Onbinlerin Dönüş Rotası ve Theches Tepesi Üzerine Bir Değerlendirme: Araklı/Sürmene– Bayburt Road
Abstract
Bu makale öncelikle Xenophon ve Onbinlerin Karadeniz’e ulaşan tarihî güzergahlarını yerinde tespit etmeyi ve modellemeyi amaçlayan “MÖ 401-400 Yılında Onbinlerin ve 1461 Yılında Fatih Sultan Mehmet'in Karadeniz'e Varış Güzergâhlarının Tespit Edilerek Modellendirilip Coğrafi İşaretlerle Belirlenmesi” isimli TÜBİTAK 2519-Avrupa Birliği (AB) COST ACTION SEADDA 18128 Projesi kapsamında yapılan yüzey araştırmaları sonucu hazırlanmıştır. Bilindiği üzere Xenophon muhtemelen MÖ 430-355/354 arasında yaşamış Atinalı bir tarihçi, filozof ve askerdir. Anadolu’nun Persler tarafından işgali döneminde Pers ordusunda paralı asker olarak görev yapmıştır. MÖ 401’de Pers Sardes satrapı ve Pers Prensi Cyrus’un Pers tahtını ele geçirmek için oluşturduğu orduda da on bin Yunan paralı askerinin komutanlığını yürütmüştür. Ancak sefer başarısız olup, Cyrus ölünce on bin Yunan askerini en kısa ve güvenli yoldan geri götürmeye çalışmıştır. Onbinler Antik Çağ’ın zorlu kış şartlarında Doğu Anadolu’nun sarp, geçit vermez dağlarını aşarak Trabzon limanına ulaşabilip, hayatta kalabilmişlerdir. Bu yolculuğunu anlatan Anabasis isimli kitap, başta Anadolu olmak üzere bölge için çok önemli bilgiler vermektedir. Bu proje kapsamında da Onbinleri Karadeniz’e ulaştıran yolların Anabasis’e göre yerinde incelenmesini çok sayıda görüşü tekrardan değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu makale de Theches tepesinin üzerine bir değerlendirmeyi ve Gymnias- Trabzon arasındaki tarihî yollardan Arakli/Sürmene- Bayburt yolunu konu almaktadır. Bu yol üzerinde antik patikalar, mil taşları, dinî ve askerî yapılar, hanlar yerinde incelenmiştir. Xenophon Anabasis isimli kitabında belirttiği toplumlar, yolculuk süreleri, bitki örtüsü ve iklim şartları yerinde değerlendirilmiştir. Bu yol güzergahında Bayburt-Aydıntepe, Kılıçkaya Yaylası, Dumlu (Henege) Köyü, Şehitler Tepesi, Taşlıhanları, Madur, Ağaçbaşı, Ebehanı, Soğuksu, Kahvedüzü, Aksuhanı, Zavzaga, Canayer, Araklı rotası izlenmiştir.
Keywords
