ارزیابی خطر فرسایش خاک در کاربری‌های اراضی با استفاده از معادله اصلاح شده جهانی فرسایش خاک (مطالعه موردی: حوضه آبریز سیکان)

Abstract

نوع و شدت فرسایش خاک در یک منطقه، تابع شرایط اقلیمی، پستی‌وبلندی زمین، خاک و کاربری اراضی است که در این میان اهمیت کاربری اراضی به دلیل نقش مؤثر انسان بر آن نسبت به دیگر عوامل زیادتر است. در این پژوهش با استفاده از معادله جهانی فرسایش خاک و با بهره­گیری از تصاویر ماهواره­ای سنتینل 2، میزان فرسایش خاک در کاربری­های مختلف حوضه آبریز سیکان برآورد گردید. ابتدا هر یک از لایه­های R (عامل فرسایندگی بارندگی)، K (عامل فرسایش‌پذیری)، LS (عامل توپوگرافی) و P (عامل حفاظت خاک) و تحلیل­های مرتبط با آن در نرم‌افزار Arc GIS تهیه شدند. از تصاویر سنجنده ماهواره Sentinel 2 نیز جهت تهیه عامل پوشش گیاهی (C) و کاربری­های اراضی حوضه در محیط ENVI 5.3 استفاده گردید. نتایج نشان داد میزان کل فرسایش در حوضه برابر با 12811004 تن در سال و میانگین فرسایش برابر 62/17 تن در هکتار در سال است. در بین کاربری­ها، مراتع متوسط با میانگین فرسایش 98/27 تن در هکتار در سال بیشترین و مناطق کشاورزی آبی و مسکونی به ترتیب با میانگین فرسایش 43/0 و 44/0 تن در هکتار در سال کمترین فرسایش را نشان دادند. در بین عوامل تأثیر­گذار در هدر رفت خاک حوضه، عامل LS با همبستگی 9/0= r بیشترین سهم به خود اختصاص داد. بر اساس طبقه­بندی هدر رفت خاک، 42 درصد از حوضه با مقادیر بالاتر از 16 تن در هکتار در سال در وضعیت شدیدی از لحاظ هدر رفت خاک قرار دارند که اجرای عملیات­های حفاظت خاک و آبخیزداری به‌منظور جلوگیری از تخریب خاک و تقویت پوشش گیاهی به‌ویژه در بالادست حوضه بیش از پیش ضرورت و اهمیت می­یابد.

Keywords

• فرسایش خاک
• مدل rusle
• سنجنده sentinel 2
• حوضه آبریز سیکان
• دره‌شهر