Medya ve Din Araştırmaları Dergisi (Dec 2020)
Makinizm Çağında Dinsellik
Abstract
Teknoloji ve dinsellik arasındaki ilişki, günümüzde medya ve din etkileşiminin incelenmesi gereken bir alanını oluşturmaktadır. Bu çalışmanın konusu, teknoloji-dinsellik arasındaki etkileşimin bilhassa iletişim teknolojileriyle evrilme biçimleridir. Çalışma böylelikle teknolojik ve dinsel pratiklerin bir kavramsallaştırmayla tanımlamasını amaçlamaktadır. Çalışmanın problemi geleneksel dini pratiklerin, teknoloji tabanlı dinsel-manevi pratiklere dönüşümüdür. Bu problem temel alınarak İranlı sosyolog Dr. Ali Şeriati’nin (1933-1975) “makinizm” kavramından hareketle, dinsel pratiklerin makinelerle birlikte nasıl evrildiği, çeşitli örnekler üzerinden betimleyici bir tarzda sunulacaktır. Teknoloji ile dinsellik arasındaki ilişkiyi, farklı formlarıyla ortaya koymak bu çalışmayı farklı kılan unsur olarak değerlendirilmektedir. Çalışma esnasında sanal mezarlık, dijital mezar taşları, dinsel matik olarak adlandırdığımız hatim matik, esans matik gibi iletişim teknolojilerini de içerecek şekilde tasarlanan teknolojik-dinsel pratikler incelenmektedir. Mezkûr uygulamalar, bu çalışmanın sınırlarını da oluşturmaktadır. Bu yönüyle çalışma bir kavrama yüklenen anlamın insan makine ilişkisinde nasıl tezahür ettiğine ilişkin örneklerin ele alındığı betimleyici bir araştırma olma hüviyetine sahiptir. Çalışmanın nihayetinde, dinsel bazı pratiklerin, iletişim teknolojilerine ve makinelere de uyarlandığı, bu uyarlamanın farklı din ve geleneklerde de görüldüğü, bunun neticesinde, geleneksel doğalarından farklı biçimlere de evrildiği ve böylelikle de “dinsel makinizm” kavramının teknolojik-dinsel pratikleri inceleme açısından elverişli bir nosyon olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords
