بستۀ امیددرمانی با رویکرد اسلامی برای بیماران قلبی

Abstract

سابقه و هدف: بیماری‌های قلبی-عروقی یکی از مهم‌ترین بیماری‌های مزمن است که عوارض روان‌‎شناختی بسیاری همچون خستگی مفرط، اضطراب و افسردگی دارد و کیفیت زندگی بیماران را کاهش می‌دهد. در این میان توجه به نقش امید حائز اهمیت است. امید سازۀ روان‌شناسی مثبتی به حساب می‎آید که در مواجهه با سختی‌ها از افراد محافظت می‌کند. با توجه به اهمیت امید، اسنایدر سازۀ امید و پرسش‌نامۀ آن را تدوین کرده است. ازاین‌رو، هدف پژوهش حاضر تدوین برنامۀ امیددرمانی با توجه به آموزه‌های اسلامی و دستاوردهای روان‌شناسی کلاسیک بود. روش کار: روش این پژوهش متن‌محور و تحلیل محتوا است. بدین منظور مطالب مرتبط با نظریۀ امید در روان‌شناسی و آموزه‌های اسلامی جمع‌آوری و تحلیل محتوا شد. بر اساس نتایج تحلیل محتوا، سازۀ امید شامل هفت مؤلفۀ شناخت هدف زندگی و گرایش به آن، مهارت هدف‌گذاری، انگیزش و مهارت خودانگیزشی، توکل، تدبیر و مسیریابی، تلاش و پشتکار و مهارت مقابله با موانع بود. سپس بستۀ امیددرمانی با رویکرد اسلامی برای بیماران قلبی طراحی و روایی محتوایی آن ارزیابی شد. پس از جمع‌آوری نظر کارشناسان، برنامۀ امیددرمانی با رویکرد اسلامی نهایی تدوین شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند. یافته‌ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که برنامۀ امیددرمانی با رویکرد اسلامی برای بیماران قلبی شامل هشت جلسۀ نود دقیقه‌ای بود که عبارت است از: 1) ایجاد رابطۀ درمانی و ارائۀ اهداف و منطق درمان، 2) آشنایی با هدف و معنای زندگی در اسلام و تقویت گرایش به آن و نقش آن در امید، 3) آموزش مهارت هدف‌گذاری در جهت هدف اصلی زندگی و تعیین اهداف معنادار، شفاف و منطقی، 4) تبیین انگیزش و اهمیت آن و تقویت خودآگاهی فرد نسبت به انگیزه‌هایش، 5) مهارت‌های انگیزش معنوی، 6) تدبیر و انتخاب مسیر مناسب، تقویت خلاقیت و مهارت برنامه‌ریزی، 7) مهارت مقابله با موانع و مهارت انعطاف‌پذیری و 8) تقویت یاد خدا و توکل به او و جمع‌بندی. نتیجه‌گیری: برنامۀ امیددرمانی با رویکرد اسلامی دارای ابعاد مثبت معنوی و روان‌شناختی است و با برنامۀ امیددرمانی کلاسیک متفاوت است. استناد مقاله به این صورت است: Farhoush M, Jahangirzade MR, Salehi M, Masjedi-Arani A, Jamshidi MA. Hope Therapy with Islamic Approach for Heart Disease. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2021;7(2):41-57. https://doi.org/10.22037/jrrh.v7i2.29715

Keywords

• احساس معنا، اسلام، امید، امیددرمانی، بیماری قلبی