مطالعات قرآن و حدیث (Feb 2016)
معناداریِ بخشی از آیه یا آیات، هم در سیاق و هم خارج از سیاق
Abstract
یکی از قرائن مهم در فهم هر آیه، توجه به سیاق آن است. مفسران آنجا که پیوستگیِ نزول آیات ثابت گردد، در حجیت سیاق و تأثیر معنائیِ آیات در یکدیگر هم‌داستانند. اما آنجا که پیوستگی اثبات نشود، یک آیه یا یک مجموعه‌ایات را مستقل از سیاق شمرده و بدون توجه به بافت، تفسیر می‌کنند. گذشته از این دو، مقالة حاضر به شاخة سومی پرداخته که هر دو قسم فوق را شامل می‌شود. این پژوهش با روش تحلیلی ثابت می‌کند که در پرتو تعالیم اهل بیت(ع) هر پاره و بخشی از یک آیه، می‌تواند فارغ از کلِ آیه، مفید معنای دیگری هم باشد؛ و نیز هر آیة مرتبط با مجموعه‌ای از آیات که با هم نازل شده‌اند، می‌تواند علاوه بر مفادی که در کنار مجموعة خود دارد، مفیدِ معنای مستقل دیگری هم باشد. البته در هر دو مورد، عدم تناقض معنای جدید با قرآن و سنت شرط اساسی است. این نظریه، که خود یک اصل و قاعدة تفسیری مهم است، توسط اهل بیت(ع) طراحی و آموزش داده شده، و شواهد روائیِ فراوان دارد و عرصة تازه و بدیعی را در مباحث وجوه قرآن و باطن آن می‌گشاید. اگرچه سازوکارهائی دارد که باید مراعات شود و لذا در همه جا و همة گزاره‌ها، نمی‌توان چنین تعمیمی داد
Keywords
