Jilvah-i hunar (Jan 2023)
بررسی تقابل غرایز دوگانه اروس و تاناتوس در آثار کن کوری
Abstract
مطابق با تعریف زیگموند فروید از نحوه عملکرد غرایز انسانی، تمامی جهت‌گیری‌های اعمال و رفتارهای انسان از عملکرد متضاد دو غریزه اروس و تاناتوس سرچشمه می‌گیرد؛ اروس، مظهر سازندگی است و زندگی می‌بخشد و در تقابل با آن تاناتوس، مظهر مرگ و تخریب است. با توجه به این‌که او، جایگاه غرایز را بخش ناآگاه ذهن می‌دانست می‌توان این بخش را مانند عرصه‌ای برای نبرد دایمی اروس و تاناتوس به حساب آورد. در این پژوهش، جلوه‌هایی از تقابل و نبرد بین غرایز دوگانه‌ِ فرویدی در آثار کن کوری، نقاش فیگوراتیو اسکاتلندی مطالعه می‌گردد. مساله‌پژوهش، سیر تکامل دیدگاه هنرمند نسبت به انسان و هم‌چنین، ارتباط او با جهان است؛ لذا برآنیم تا دریابیم جلوه‌هایی از نبرد میان غرایز چگونه در آثار این هنرمند قابل تشریح است؟ هنرمند در آثارش به چه تعریفی از بُعد وجودی انسان دست می‌یابد؟ در این پژوهش برآنیم با استناد بر نظریات زیگموند فروید در ارتباط با عملکرد غرایز و تاثیر تضاد و تنش آن‌ها بر رابطه انسان و محیط پیرامونش، به نمودهایی از این رابطه دوسویه در آثار کن کوری دست یابیم که به شکل تقابل سازندگی- تخریب، تولد- مرگ، تمدن و بربریت نمایان می‌گردد. به منظور دست‌یابی به پاسخ پرسش‌های مطرح شده، با بهره‌گیری از فراروان‌شناسی زیگموند فروید و نظریاتش در ارتباط با ساختار ذهن انسان، انرژی روانی و هم‌چنین، ساز و کار غرایز به تشریح منتخبی از آثار کن کوری می‌پردازیم. انسان در آثار کن کوری موجودی است که مابین نبرد دایمی دو غریزه متضاد گرفتار آمده است؛ نبردی که رنج می‌آفریند، عامل این رنج خواه درونی باشد و یا از محیط پیرامونش بر وی تحمیل گردد، او را به چالش می‌کشد؛ به همین جهت آثار این هنرمند به عرصه‌ای برای بازنمایی ناامیدی، بی‌هدفی و عدم اطمینان بدل می‌گردد. در آثار او، انسان موجودی است مملو از ابهام، دوگانگی و تردید که می‌تواند در قالب اثری انتقادی به سیاست‌ها و جنگ‌افروزی‌های سردمداران قدرت و یا نابرابری‌های اجتماعی ناشی از آن نمود یابد که احساسی از ناتوانی را در جوامع نهادینه می‌سازد؛ در مراحل دیگر، این ناتوانی مفهوم گسترده تری می‌یابد و ناتوانی جسمانی و روانی انسان را شامل می‌گردد. با این وجود، ذکر این نکته ضروری است که در این آثار تعریف مرز مشخصی بین نابودگری و نابود شوندگی ممکن نیست، چرا که وجود انسان در این آثار عرصه ای برای نبرد غریزه مرگ و زندگی است که در تعامل و تقابل با یک‌دیگر معنا می‌یابند.
Keywords
