OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA BÜTÇE DENGESİNİN GELİŞİMİ: 1643-1918

Abstract

Bütçeler, devletlerin sahip oldukları fonksiyonları yerine getirmede tarihsel süreç içerisinde önemli görevler üstlenmişlerdir. Osmanlı İmparatorluğunda bütçeler, maliye politikası aracı olmaktan ziyade hükümdar nezdinde hesaplara kesinlik kazandırmak amacı taşımış ve bütçe kayıtlarının tutulmasına önemle uyulmuştur. Bu kapsamda çalışmada Osmanlı İmparatorluğunun 1643-1918 yılları arasındaki bütçe gelir-gider miktarları ve bütçe dengesi incelenmektedir. Çalışma sonuçlarına göre İmparatorluğunun askeri ve siyasi anlamda güçlü olduğu dönemlerde bütçe fazlasının oluştuğu; askeri ve siyasi anlamda zayıf olduğu dönemlerde ise bütçe açığının oluştuğu ortaya çıkmıştır. Bütçe açıklarının, özellikle 18. yüzyıldan sonra arttığı ve 19. yüzyılda kronik bir hale dönüştüğü görülmüştür.