مقایسه گفتمان سالمندان مبتلا به آلزایمر و سالمندان طبیعی فارسی‌زبان از منظر زبانی و کاربردشناختی

Abstract

پژوهش حاضر به دنبال مقایسه گفتمان سالمندان فارسی ­زبان طبیعی و مبتلا به آلزایمر فارسی­ زبان (در مراحل آغازین و میانی ابتلا) در سطح‌های زبانی و کاربردشناختی بوده‌است. این مقاله، پژوهشی ترکیبی بود. بخش کیفیِ مطالعه، شاملِ بررسی پروندة پزشکی بیماران، فارسی ­سازی آزمون‌های بازگویی داستان کوتاه، ضرب­المثل، داستان­ سازی تصویر و دزدی کلوچه بود. بخش کمّی پژوهش نیز شامل اجرای آزمون­های یادشده به روش شبه‌آزمایشی بود. به این منظور، توانایی 31 سالمند فارسی ­زبان مبتلا به بیماری آلزایمر در مرحله‌های آغازین و میانی بیماری با 31 سالمند فارسی­ زبان طبیعی از جنبة سطح‌های زبانی و کاربردشناختی مقایسه شدند. همگی این افراد تک­ زبانه بوده و به شیوة نمونه ­گیری در دسترس انتخاب شده بودند. ابزارِ این پژوهش، شکل فارسی­ سازی‌شدة آزمون­های دزدی کلوچه، داستان­ سازی تصویر و ضرب­المثل و نیز آزمون­های بازگویی داستان کوتاه و گزینش اجباری بودند. داده­ها با آمار توصیفی خلاصه شدند. همچنین، پس از تأیید طبیعی‌بودن توزیع داده­ها توسط آزمون شاپیروویلک، با آزمون تحلیل واریانس اندازه ­گیری مکرر تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد بین عملکرد سالمندان بیمار مبتلا به آلزایمر و سالمندان طبیعی در سطح زبانی (شامل خطاهای دستوری، ساختاری و معنایی) و کاربردشناختی (استنباط و توانایی تشخیص تکلیف) تفاوت معناداری وجود دارد، و سالمندان مبتلا به آلزایمر عملکرد ضعیف‌تری داشتند. همچنین یافته ­های این پژوهش نشان داد که مهارت­های بیانی در مراحل آغازین و میانی بیماری کمتر از مهارت­های ادراکی دچار اختلال می­گردد. دربارة پیامدهای این یافته ­ها بحث می­شود.

Keywords

• گفتمان
• سالمند
• آلزایمر
• سطح زبانی
• کاربردشناختی