ULUM (Aug 2020)
2./8. Yüzyılda Önemli Bir Tartışma: Halku'l-Kur'ân (Kur’an’ın Yaratılmışlığı Meselesi)
Abstract
İslam düşüncesinde, -ilk defa Ca‘d b. Dirhem tarafından tartışılan, daha sonra da Cehm b. Safvan ve Bişr b. Gıyâs el-Merîsî tarafından sürdürülen ve ilâhî sıfatların inkarıyla sonuçlanabilen- Kur’ân’ın mahluk olup olmadığı meselesi, uzun süre tartışma konusu olmuştur. Meseleye siyasî çekişmeler dahil edildiğinde, tartışma daha da şiddetlenmiş ve 2./8. yüzyılda İslam toplumunda bu tartışma kan dökülmesine, birçok âlimin işkenceye maruz kalmasına hatta ölümüne yol açmıştır. Halku’l-Kur’ân meselesinde süre gelen tartışmanın sonuçlanamamasının sebeplerinden biri, problemin temel kavramlarının yeterince analiz edilmemesi, kavramalara yanlış veya farklı anlamların yüklenmesidir. Her mezhep veya grup, problemi kendi dinî ve teolojik kaygıları ve en önemlisi de kendi ilkeleri bağlamında izaha kavuşturmaya çalışmıştır. Halku’l-Kur’ân konusunda ileri sürülen bu farklı görüşler, büyük ölçüde kelâm sıfatıyla ilgisi olup kelâmın zâtî veya fiilî bir sıfat olarak kabul edilmesine dayanmaktadır. İzahlar farklı olsa da tüm taraflar, Kur’ân’ın Allah tarafından insanlara gönderilen ilâhî bir kitap olduğunda mutabıktır.
