Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Aug 2019)
Yetişkin Güvensiz Bağlanma Boyutlarının Eş Tükenmişliğini Yordama Gücü: Üniversite Akademik Personeli Örneği
Abstract
Evlilik, farklı yaşantılardan gelmiş ve kendine özgü beklentileri olan iki bireyin eş olma sürecidir. Evlilikle ilgili beklentilerin gerçekleşmemesi zamanla eşlerde tükenmeye sebep olmaktadır. Eş tükenmişliği olarak kavramlaştırılan bu durum bilişsel, duygusal ve fiziksel düzeyde tükenmeyi kapsamaktadır. Eş tükenmişliğini bireylerin beklentilerinin yanı sıra, eşlerin bağlanmaya ilişkin davranışsal kalıpları da etkileyebilir. Bu araştırmanın amacı, üniversite akademik personellerin evlilik ilişkilerinde yaşadıkları eş tükenmişliği düzeylerini bağlanma özelliklerinin ne düzeyde etkilediğini incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu bir kamu üniversitesinde akademik personel olarak görev yapan 103’ü kadın, 211’i erkek toplam 314 katılımcı oluşturmaktadır. Katılımcıların; %17.5’si lisans, %25,8’i yüksek lisans, %56.7’i doktora düzeyinde eğitim görmüş bireylerden oluşmaktadır. Çalışma grubunun %8.6’ Profesör, %10.8 Doçent, %21.0 Doktor Öğretim Üyesi, %8.3’ü Öğretim görevlisi, %32.2’si Araştırma Görevlisi, %19.1’i diğer akademik kadrolarda görev yapmaktadır. Araştırma verileri 2015-2016 akademik yılı içinde toplanmıştır. Araştırmada katılımcıların eş tükenmişliği düzeyini belirlemek için Eş tükenmişliği Ölçeği-ETÖ, yakın ilişkilerle ilgili bağlanma formasyonunu belirlemek için Yakın ilişkilerde yaşantılar envanteri-YİYE II evli bireylere uyarlanarak kullanılmıştır. YİYE-II’yi evli bireylere uyarlamak amacı ile araştırmanın çalışma grubundan ayrı olarak 142 kadın 46 erkek toplam 188 evli bireyden veri toplanmış ve bu veriler üzerinde güvenirlik ve geçerlik çalışmaları yapılmıştır. Uyarlama çalışması sonucunda, YİYE II’nin evli örneklemde kullanılabilecek orijinal ölçekteki faktör yapısına uygun olarak 2 boyutlu 26 maddeden oluşan formu elde edilmiştir. Verilerin analizinde, YIYE-II’nin ETÖ puanlarını yordama derecesine ilişkin işlemler için çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Çoklu doğrusal regresyon analizinden önce, değişkenlerin regresyon analizi için gereken varsayımları ve şartları karşılayıp karşılamadığı kontrol edilmiştir. Çoklu doğrusal regrasyon analizi ile elde edilen bulgulara göre güvensiz bağlanma boyutları olan kaygı ve kaçınma akademik personellerin eş tükenmişliği puanlarının toplam varyansının % 23’ünü açıklamaktadır. Kalan diğer kısmın ise modele dahil edilmeyen başka değişkenler tarafından açıklandığı görülmektedir. Araştırma sonuçlarına göre, kaygılı ve kaçınmacı bağlanma akademik personelin evlilik ilişkisinde yaşadığı tükenmişliğin belirleyicileridir. Araştırma bulguları Psikodinamik-Varoluşçu Eş tükenmişliği modeli ve Bağlanma Teorisi ile ilgili yapılan önceki araştırma bulguları ve kuramsal açıklamalara dayandırılarak yorumlanmıştır.
