اثرات راهبردهای انطباقی بر امنیت غذایی خانوارهای روستایی در حوضه آبریز بختگان و طشک: کاربرد رویکرد تطبیق نمرات تمایل (PSM)

Abstract

بخش کشاورزی همواره آسیب‌پذیری بالایی در برابر تغییر اقلیم داشته و این موضوع امنیت غذایی خانوارهای روستایی را تحت تأثیر قرار داده است. در این شرایط، مهمترین اقدام، بکارگیری راهبردهای انطباقی با تغییر اقلیم است. لذا در پژوهش پیش‌رو، اثر اتخاذ اقدامات تطبیقی بر امنیت غذایی با رویکرد تطبیق نمرات تمایل (PSM) و عوامل مؤثر بر اتخاذ راهبردهای تطبیقی با بهره‌گیری از مدل‌ پروبیت چندمتغیره در سطح حوضه آبریز بختگان و طشک مورد مطالعه قرار گرفت. در این راستا، نمونه‌ای متشکل از 300 زارع جهت مصاحبه و جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز خانوار با روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای در حوضه آبریز بختگان و طشک انتخاب شدند. نتایج رویکرد تطبیق نمرات تمایل نشان داد که چنانچه زارعین، راهبردهای تطبیقی تنوع فعالیت‌های معیشتی، نوین­ سازی سیستم‌های آبیاری، احداث استخرهای آبیاری و استفاده از ارقام اصلاح­ شده با نیاز آبی کم را اتخاذ نمایند، کالری روزانه دریافتی خانوارهای نمونه به ترتیب حدود 219/85، 182، 137/82 و 83/23 کالری افزایش می‌یابد. بنابراین، مهمترین راه‌ حل جهت تعدیل پیامدهای منفی تغییر اقلیم بر ناامنی غذایی، تنوع‌بخشی فعالیت‌های معیشتی است. همچنین نتایج حاصل از مدل‌ پروبیت چندمتغیره نشان داد که سن زارع، تحصیلات زارع، بعد خانوار، درآمد خانوار زارع، دسترسی به اعتبارات، دسترسی به آب آبیاری، مالکیت ماشین‌آلات کشاورزی، دسترسی به خدمات ترویج کشاورزی، تعداد محصولات کشت شده و کیفیت خاک به‌عنوان تعیین‌کننده‌های معنی‌دار راهبردهای تطبیقی محسوب می‌شوند. ازاین‌رو، پیشنهاد می‌شود که نتایج پژوهش به‌ویژه اثرات اتخاذ راهبردهای تطبیقی با تغییر اقلیم بر امنیت غذایی در تدوین برنامه‌های ملی امنیت ‌غذایی مدنظر قرار گیرد.

Keywords

• راهبردهای تطبیقی
• رویکرد تطبیق نمرات تمایل
• پروبیت چندمتغیره
• حوضه آبریز بختگان و طشک