Horyzonty Wychowania (Dec 2013)
Indywidualizm jako pojęcie
Abstract
Omówione w artykule pojęcie indywidualizm odnosi się do podmiotowości funkcjonowania człowieka, zagadnień związanych z jego tożsamością i oznacza sposób myślenia oraz postępowania charakteryzujący się odmiennością i dystansem wobec poczynań ogółu. Zostało w nim pokazane przede wszystkim to, jak obecnie w języku polskim jest wyrażane pojęcie indywidualizm. Wyrazy i konstrukcje językowe, którymi posługuje się współczesny użytkownik języka w celu zwerbalizowania tego pojęcia, mieszczą się w obrębie takich kategorii semantycznych, jak: myślenie, działanie, wolność, samorealizacja, kontakty społeczne, odróżnianie się od innych. Rdzeń tego pojęcia stanowią wyrazy: indywidualizm, indywidualista – i są to leksemy, które reprezentują indywidualizm w sposób prototypowy. Synonimiczne określenia wyrazowe odnoszące się do indywidualizmu i będące w jego centrum to: ujednostkowienie, swój własny, oryginalny sposób istnienia. Inne elementy językowe, które mieszczą w sobie mniej lub bardziej te same sensy znaczeniowe i tworzą centrum tego pojęcia, to na przykład: moje ja, jednostka sama w sobie, bycie sobą. W artykule rozważano między innymi zagadnienie dotyczące tego, w jakim stopniu na przestrzeni dziejów istota ludzka mogła korzystać z prawa do kształtowania swojego losu. Zwrócono również uwagę na to, że indywidualizmem jest pielęgnowanie w sobie przekonania o wyjątkowości własnego sposobu myślenia i wynikającego z niego działania bez odbierania znaczenia temu, w jakim sposób myślą i działają inne osoby. Właściwie rozumiany indywidualizm jest wyrazem przekonania, że warto poświęcić swoje życie czemuś wielkiemu, szlachetnemu, i jest konceptualizowany przez użytkowników języka za pomocą różnorodnych określeń wartościujących, takich jak: prawdziwy człowiek, wybitna jednostka, bohater, a także: indywidualność czy wybitna indywidualność. Doskonałym wyrazem prawdziwego indywidualizmu człowieka są dzieła literackie, muzyczne, malarskie, a użytkownicy języka określają wielkiego artystę mianem indywidualności twórczej. Fałszywy indywidualizm jest wynikiem egocentryzmu i prowadzi do alienacji jednostki, mając negatywne konsekwencje dla pojedynczego człowieka i dla społeczeństwa.
