Rize İlahiyat Dergisi (Apr 2023)
Semantik Açıdan Kur’ân’da “Vakar” Kavramı
Abstract
“Vakar” kavaramı, kök olarak Kur’ân-ı Kerîm’de dokuz yerde geçer. Kur’ân’da az geçen bir kavram olmasına rağmen mecazi ve hakiki olarak bazı anlamlara delalet eder. Bu çalışmada öncelikle bir ahlâk kavramı olan vakarın nüzul öncesi ve sonrasında kaynaklarda sözlük ve terim olarak hangi anlamlara geldiği tespit edilmiştir. Araştırma neticesinde etimolojik olarak bu kavramın “işitme duyusunun kaybolması”, “ağır yük”, “birine saygıda bulunmak”, “ağırbaşlı ve yumuşak huylu olmak” ve “sabır ve metanetli olmak” gibi anlamlarına karşılık geldiği sonucuna varılmıştır. Kavramın yakın anlam kapsamına bakıldığında; hilm, huzur/hudû‘, izzet-ta‘zîm, sekînet ve teenni lafızlarının öne çıktığı görülür. Kur’ân’ın ise bu kavrama yüklediği anlamları, “ağırlık”, “yük”, “saygı/ta‘zîm”, “büyüklük/yücelik” ve “krr” lafzından türev olarak da “iskân/ vakurla oturmak” şeklinde sıralamak mümkündür. Ayrıca hadislerde de vakar kelimesinin “tevazu”, “ağırbaşlılık”, “yüceltmek”, “olgunluk” gibi anlamlar üzere kullanıldığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak bu çalışmamızda “tevkîr” kelimesinin vahiy öncesinde “oyuk”, “iz bırakmak” anlamlarına geldiği, sonrasında “saygı duymak” anlamına dönüştüğü görülmüştür. Yine ayetlerde “vakr/sağırlık” lafzı mecaz anlama dönüşmüştür. Bunların dışında Kur’ân, ahlakî bir kavram olan “vakar” kavramına yeni bir anlam yüklemeyip şiir ve sözlüklerde geçen anlamlarda kullanmıştır.
Keywords
